شهر زیرزمینی نوش آباد: کشف شگفتی پایتخت باستانی انوشیروان در اعماق زمین (Ouyi)

شهر زیرزمینی نوش آباد، که با نام «اویی» نیز شناخته می شود، پناهگاهی باستانی و شگفت انگیز در زیر بافت کنونی شهر نوش آباد در استان اصفهان است. این شاهکار معماری دست کند که قدمتی ۱۵۰۰ ساله دارد و به دوران ساسانیان تا قاجار بازمی گردد، به عنوان بزرگترین شهر زیرزمینی دست کند جهان مطرح است و به دلیل پیچیدگی های دفاعی و سیستم های حیاتی هوشمندانه اش، نمونه ای بی نظیر از نبوغ ایرانیان باستان به شمار می رود. این مجموعه باستانی در سال ۱۳۸۵ به صورت اتفاقی کشف و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

شهر زیرزمینی نوش آباد نه تنها یک میراث باستانی ارزشمند است، بلکه دریچه ای به تاریخ پنهان ایران زمین می گشاید. این مجموعه پیچیده و گسترده، با دالان های باریک و تودرتو و اتاق های کوچک، نشان دهنده هوش و دوراندیشی مردمان کهن در مواجهه با ناامنی ها و حملات بوده است. کاوش ها و تحقیقات همچنان در این شهر ادامه دارد و هر روز ابعاد جدیدی از این سازه حیرت انگیز را آشکار می سازد. از ساختار دفاعی منحصربه فرد آن که مهاجمان را به دام می انداخته تا سیستم های تهویه و تامین آب که زندگی را در اعماق زمین ممکن می ساخته، هر گوشه از اویی داستانی از بقا، خلاقیت و پایداری را روایت می کند. اویی با کاربری های متعدد خود از پناهگاهی امن در برابر بلایای طبیعی و حملات دشمنان گرفته تا مکانی برای ذخیره و نگهداری کالاها، نقشی حیاتی در زندگی مردمان نوش آباد ایفا می کرده است. در ادامه، به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف این شهر زیرزمینی، از موقعیت و تاریخچه آن گرفته تا معماری، سیستم های حیاتی و تجربه بازدید از این مکان شگفت انگیز خواهیم پرداخت.

شهر زیرزمینی نوش آباد (اویی) کجاست؟ موقعیت و دسترسی

شهر زیرزمینی نوش آباد که امروزه به یکی از برجسته ترین جاذبه های گردشگری منطقه تبدیل شده، در موقعیتی استراتژیک در قلب فلات مرکزی ایران قرار گرفته است. این مکان باستانی، در زیر بافت کنونی شهر نوش آباد، بخشی از شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان واقع شده و دسترسی به آن برای گردشگران و علاقه مندان به تاریخ نسبتاً آسان است.

در قلب کویر مرکزی ایران

نوش آباد در ۱۰ کیلومتری شمال کاشان و ۳ کیلومتری غرب آران و بیدگل قرار دارد. این موقعیت، آن را در قلب منطقه ای کویری و در عین حال غنی از میراث تاریخی قرار می دهد. شهر نوش آباد خود نیز دارای پیشینه ای کهن است که نام آن با شکوه و عظمت دوران ساسانیان پیوند خورده است. بر اساس متون تاریخی، این شهر به عنوان پایتخت «انوشیروان» پادشاه مقتدر ساسانی شناخته می شود. نزدیکی به شهرهای مهمی چون کاشان و اصفهان، نوش آباد را به مقصدی قابل دسترس برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. این منطقه، با وجود قرار گرفتن در حاشیه کویر، به لطف وجود قنوات و چاه ها، از دیرباز دارای تمدنی پویا و زیست پذیر بوده است که وجود سازه ای مانند شهر زیرزمینی اویی گواهی بر این مدعاست.

ریشه نام ها: از «انوشه» تا «اویی»

نام «نوش آباد» خود از واژه «انوشیروان» گرفته شده است. در طول زمان و در فرآیند تطور زبان، حرف «الف» از ابتدای نام حذف شده و شکل کنونی «نوش آباد» را به خود گرفته است که به معنی «شهر بی زوال» یا «خوش و خرم» است و به آبادانی و جاودانگی آن اشاره دارد. این نام گذاری، پیوند عمیق شهر را با تاریخ ساسانی و شخص انوشیروان، پادشاه دادگر و مقتدر، نشان می دهد.

اما نام «اویی» که برای شهر زیرزمینی به کار می رود، داستانی دیگر دارد. این نام از واژه ای محلی و عامیانه ریشه می گیرد که ساکنان شهر زیرزمینی برای صدا زدن یکدیگر در دالان های تاریک و تودرتوی زیر زمین از آن استفاده می کردند. به دلیل عدم وجود نور کافی و پیچیدگی مسیرها، افراد برای اطمینان از حضور یا پاسخ گویی دیگران، واژه «اویی» را با صدای بلند فریاد می زدند که انعکاس آن در فضای بسته، به نوعی راهنمای آن ها بوده است. این کاربرد مکرر و گسترده، به تدریج نام «اویی» را به این مجموعه شگفت انگیز زیرزمینی بخشیده و امروزه این دو نام به صورت مترادف برای اشاره به این جاذبه تاریخی به کار می روند. این نام گذاری محلی، حس ارتباط و بومی بودن این شاهکار معماری را دوچندان می کند.

تاریخچه و پیشینه: ۱۵ قرن رازآلودی در زیر خاک

شهر زیرزمینی نوش آباد نه تنها از نظر معماری، بلکه از منظر تاریخی نیز دارای اهمیت فراوانی است. قدمت این سازه به اعماق تاریخ ایران بازمی گردد و ردپای فرهنگ و تمدن دوره های مختلف تاریخی را می توان در لایه های آن یافت.

قدمتی به بلندای تاریخ ایران

بر اساس شواهد باستان شناسی، قدمت شهر زیرزمینی نوش آباد به حدود ۱۵۰۰ سال پیش، یعنی دوران ساسانیان بازمی گردد. این مجموعه در طول قرون متمادی، از اوایل دوره اسلامی (به ویژه در دوران سلجوقیان) تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده قرار گرفته است. این تداوم کاربرد، نشان دهنده اهمیت استراتژیک و حیاتی این پناهگاه در دوره های مختلف تاریخی است.

هدف اصلی از ساخت این شهر زیرزمینی، ایجاد پناهگاهی امن و استراتژیک برای ساکنان شهر در برابر حملات و ناامنی ها بوده است. در طول تاریخ ایران، حملات اقوام مختلف، به ویژه مغول ها و ازبک ها، شهرهای مرکزی ایران را به کرات مورد تاخت و تاز قرار می داده است. در چنین شرایطی، داشتن پناهگاهی زیرزمینی که بتواند جان و مال مردم را حفظ کند، امری ضروری به نظر می رسید. اویی با ساختار دفاعی پیچیده و هوشمندانه خود، به عنوان یک سامانه دفاعی کارآمد عمل می کرده است. مردمان نوش آباد، با پناه گرفتن در این شهر زیرزمینی، می توانستند در برابر مهاجمان مقاومت کرده و تا زمان رفع خطر در امان بمانند. همچنین، در برخی منابع، از این مکان به عنوان محلی برای پناه گرفتن در برابر بلایای طبیعی نظیر زلزله های مهیب نیز یاد شده است، هرچند کاربری اصلی آن دفاعی بوده است. این شاهکار مهندسی، تجسمی از روحیه پایداری و تاب آوری مردم ایران در طول تاریخ است.

کشف اتفاقی یک شاهکار

بزرگترین شهر زیرزمینی دست کند جهان، تا کمتر از دو دهه پیش، رازی سربه مهر در دل خاک بود. کشف این سازه عظیم و شگفت انگیز به سال ۱۳۸۵ بازمی گردد. این اتفاق، به هیچ وجه حاصل کاوش های برنامه ریزی شده باستان شناسی نبود، بلکه به صورت کاملاً اتفاقی رخ داد.

داستان از این قرار است که فردی در منزل شخصی خود در نوش آباد، قصد حفر چاهی برای مصارف خانگی را داشته است. در حین عملیات حفاری، کلنگ حفار به دیواره ای برخورد می کند که انتظارش را نداشت. با ادامه حفاری، راهروها و فضاهای دست کند در زیر زمین نمایان می شوند. این کشف اتفاقی، به سرعت به مسئولین میراث فرهنگی اطلاع داده شد و باستان شناسان بلافاصله وارد عمل شدند. وسعت و پیچیدگی سازه کشف شده، همگان را شگفت زده کرد.

اهمیت این کشف به قدری زیاد بود که کمتر از یک ماه پس از آن، یعنی در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۵، شهر زیرزمینی نوش آباد با شماره ۱۵۸۱۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این اقدام سریع، نقش حیاتی در حفظ و حراست از این میراث ارزشمند ملی داشت و زمینه را برای کاوش ها و مرمت های بعدی فراهم آورد. کشف اویی، نه تنها نام نوش آباد را بر سر زبان ها انداخت، بلکه دیدگاه جدیدی را نسبت به توانایی های مهندسی و دفاعی ایرانیان باستان ارائه کرد. این اتفاق تصادفی، پنجره ای به روی قرن ها تاریخ پنهان باز کرد و به ما امکان داد تا با گوشه ای از نبوغ نیاکانمان آشنا شویم.

معماری شگفت انگیز اویی: نبوغی پنهان در اعماق زمین

شهر زیرزمینی نوش آباد به معنای واقعی کلمه یک شاهکار معماری دست کند است. این سازه پیچیده و هوشمندانه، نتیجه تلاش و نبوغ نسلی از معماران و حجاران باستانی است که با کمترین امکانات، فضایی قابل زندگی و دفاعی را در عمق زمین ایجاد کرده اند.

ساختار فیزیکی و ابعاد خارق العاده

اویی در سه طبقه مجزا و در عمق های مختلف حفر شده است. طبقه اول در عمق ۴ تا ۶ متری، طبقه دوم در عمق ۱۲ تا ۱۶ متری و طبقه سوم در عمق ۱۸ تا ۲۲ متری از سطح زمین قرار دارد. این ساختار چندطبقه، علاوه بر افزایش ظرفیت پناهگاه، به سیستم های دفاعی و تهویه آن نیز کمک شایانی می کرده است.

وسعت تخمینی شهر زیرزمینی بسیار زیاد است. بخش هایی از این شهر که تاکنون کشف و برای بازدید عمومی آماده شده، شامل مجموعه هایی به مساحت ۱۰۰۰ متر مربع و ۴۰۰۰ متر مربع است. همچنین، مجموعه ای بزرگتر به وسعت حدود ۷۰۰۰ متر مربع نیز کشف شده که هنوز برای بازدید عموم باز نشده است. این ارقام نشان دهنده پیچیدگی و گستردگی باورنکردنی این شبکه زیرزمینی است. تمام این سازه در دل خاک سخت و مقاوم منطقه نوش آباد حفر شده است. این جنس خاک، استحکام و پایداری لازم را برای دیواره ها و سقف ها فراهم آورده و باعث شده تا این سازه عظیم در طول ۱۵ قرن پابرجا بماند. وجود این خاک مستحکم، امکان حفر چنین فضاهایی را با استفاده از ابزارهای ابتدایی آن دوران فراهم می کرده است.

راهروها و اتاق ها: فضایی برای بقا

یکی از ویژگی های برجسته معماری اویی، راهروهای باریک و کم ارتفاع آن است. ارتفاع اغلب راهروها بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی متر است که کمی از قامت یک انسان معمولی کوتاه تر است. این ارتفاع کم، یک دلیل دفاعی مهم داشته است: مهاجمان در صورت ورود به این فضاها مجبور بودند خم شوند یا به صورت نشسته حرکت کنند که این امر، قدرت تحرک و تهاجم آن ها را به شدت کاهش می داد و مدافعان می توانستند با برتری کامل به مقابله بپردازند. راهروها تودرتو و پیچیده هستند و به دالان های باریک و اتاق های کوچک و تو در تو منتهی می شوند. ابعاد این اتاق ها معمولاً حدود ۲x۲ متر بوده و به نظر می رسد برای استقرار خانواده ها یا گروهی کوچک از افراد در زمان پناه گرفتن در نظر گرفته شده بود.

در دیواره های راهروها و اتاق ها، سکوهای کوتاهی برای نشستن و طاقچه هایی برای قرار دادن اشیا تعبیه شده است. این جزئیات، نشان دهنده برنامه ریزی دقیق برای سکونت طولانی مدت در این فضاهاست. حتی در ابتدای برخی از مجموعه ها، فضاهای کوچکی به عنوان سرویس های بهداشتی اولیه تعبیه شده بود که نشان از توجه به تمامی نیازهای حیاتی در زمان پناه گرفتن دارد. این اتاق های کوچک و راهروهای مارپیچ، یک شبکه امن و پیچیده را تشکیل می دهند که گمراه کردن دشمن و حفظ امنیت ساکنان را تضمین می کرده است.

ورودی ها و مسیرهای دسترسی: هوشمندی پنهان

امروزه، ورودی های اصلی شهر زیرزمینی نوش آباد از طریق دو آب انبار تاریخی به نام های «آب انبار چاله سی» و «آب انبار مرکزی» میسر شده است. این آب انبارها که خود از بناهای ارزشمند دوره صفویه هستند، ورودی های مناسبی را برای گردشگران فراهم کرده اند. بازدیدکنندگان با عبور از پله های آب انبارها، وارد فضای زیرزمینی اویی می شوند.

اما ورودی های اصلی و باستانی شهر زیرزمینی، به گونه ای طراحی شده بودند که کاملاً پنهان و غیرقابل دسترسی باشند. این ورودی ها غالباً از طریق چاه ها یا کانال های باریک و کوتاه در داخل خانه ها یا از طریق قنات ها ایجاد می شدند. برای ورود به این فضاها، افراد مجبور بودند از طریق چاهی به صورت عمودی به پایین حرکت کنند و سپس مسیر به صورت افقی و حتی گاهی رو به بالا ادامه می یافت. این ساختار پیچیده و دشوار ورود، یک لایه دفاعی بسیار قوی را فراهم می آورد. مهاجمان به سختی می توانستند مسیرهای ورودی را پیدا کرده و حتی در صورت یافتن، عبور از آن ها با دشواری و زمان زیادی همراه بود. این هوشمندی در طراحی ورودی ها، نقش کلیدی در ایمنی و حفظ جان ساکنان اویی داشته است.

سازوکارهای دفاعی بی نظیر: شهری علیه مهاجمان

شهر زیرزمینی اویی نمادی از مهندسی دفاعی پیشرفته در ایران باستان است. هر بخش از طراحی آن، با هدف ایجاد حداکثر مقاومت و امنیت در برابر مهاجمان صورت گرفته است:

1. راهروهای باریک و زاویه دار: همانطور که پیش تر اشاره شد، ارتفاع کم و عرض باریک راهروها (به اندازه ی عبور تک نفره) و همچنین مسیرهای زاویه دار و تودرتو، مانع از دید مستقیم مهاجمان به فضای بعدی می شد. این ویژگی، به مدافعان فرصت می داد تا غافلگیرانه با دشمنان مقابله کنند و از هجوم گروهی جلوگیری می کرد.
2. سیستم مسدود کردن راهروها: در نقاط استراتژیک، درپوش های سنگی یا تخته ای تعبیه شده بود که در مواقع احساس خطر یا ورود دود به طبقات بالا، به سرعت می توانستند مسیرها را مسدود کرده و راه را بر مهاجمان ببندند. این درپوش ها عموماً در مسیرهایی قرار داشتند که تنها از یک سو قابل بازگشایی بودند و امکان حمله از سوی مهاجمان را به حداقل می رساندند.
3. سنگ های دفاعی کنار چاهک ها: در کنار برخی چاهک ها و نقاط ورودی، سنگ ها و قلوه سنگ هایی قرار داده شده بود. این سنگ ها برای پرتاب بر سر مهاجمانی که قصد ورود به فضاها را داشتند، کاربرد داشت و به مدافعان اجازه می داد تا بدون مواجهه مستقیم، دشمنان را از پای درآورند.
4. تکنیک خاموش کردن چراغ ها: یکی از هوشمندانه ترین روش های دفاعی، استفاده از عنصر تاریکی بود. افرادی که به داخل شهر زیرزمینی پناه می بردند، در حین ورود، چراغ های پیه سوز را در پشت سر خود خاموش می کردند. این عمل باعث می شد مهاجمانی که به دنبال آن ها بودند، در تاریکی مطلق و پیچیدگی مسیرها گم شوند و نتوانند مسیر را ادامه دهند.
5. ورود عمودی و سپس افقی رو به بالا: طراحی خاص مسیرهای ورودی به گونه ای بود که فرد مهاجم مجبور بود ابتدا به صورت عمودی پایین رفته و سپس به صورت افقی و حتی کمی رو به بالا حرکت کند. این شیوه حرکت، قدرت دفاعی مهاجم را به صفر می رساند و تسلط کامل را به مدافعانی می داد که در نقاط بالاتر مستقر بودند.

«شهر زیرزمینی نوش آباد، یک قلعه زیرزمینی تمام عیار بود که هر جز از معماری آن، از ارتفاع راهروها تا پیچیدگی مسیرها، با هدف دفاع و بقا طراحی شده بود؛ این نه تنها یک پناهگاه، بلکه یک استراتژی هوشمندانه در دل زمین بود.»

این سازوکارهای دفاعی در کنار یکدیگر، اویی را به پناهگاهی امن و تقریباً نفوذناپذیر تبدیل کرده بودند که در طول قرون متمادی، جان و مال مردمان نوش آباد را حفظ می کرد.

سیستم های حیاتی: تهویه و تامین آب در زیر زمین

یکی از شگفت انگیزترین جنبه های شهر زیرزمینی نوش آباد، نه تنها معماری دفاعی آن، بلکه توانایی مهندسان باستانی در ایجاد سیستم های حیاتی برای زندگی در اعماق زمین است. تهویه هوا و تامین آب آشامیدنی، چالش های بزرگی برای یک سکونتگاه زیرزمینی محسوب می شوند که در اویی با نبوغی مثال زدنی حل شده اند.

شگفتی تهویه طبیعی

با وجود قرار گرفتن در عمق زیاد زیر زمین، شهر زیرزمینی نوش آباد دارای سیستم تهویه ای طبیعی و هوشمندانه است که جریان هوای تازه و قابل تنفس را در تمامی طبقات تضمین می کرد. این سیستم بر پایه اصول فیزیک و اختلاف فشار هوا عمل می کرده است:

1. کانال های ارتباطی با سطح زمین: در طبقه اول شهر زیرزمینی، کانال هایی با سطح زمین ایجاد شده بود که به عنوان مجراهای اصلی ورود و خروج هوا عمل می کردند. این کانال ها، هوای تازه را از سطح زمین به داخل می کشیدند و هوای کهنه را خارج می کردند.
2. چاه های ارتباطی بین طبقات: چاه هایی که طبقات مختلف اویی را به یکدیگر متصل می کردند، علاوه بر عملکرد عبور و مرور، نقش حیاتی در تهویه هوا داشتند. این چاه ها به عنوان دودکش های طبیعی عمل کرده و به گردش هوا بین طبقات کمک می کردند. هوای گرم و آلوده به سمت بالا حرکت کرده و از طریق کانال های طبقه اول خارج می شد، در حالی که هوای خنک و تازه به سمت پایین مکش می شد.
3. شکل L مانند راهروهای چاهی: برخی از راهروهای چاهی در اویی، به شکل حرف L فارسی طراحی شده اند. این شکل خاص، به ایجاد اختلاف فشار هوا کمک می کرد. با توجه به تفاوت دما و فشار هوا بین اعماق زمین و سطح آن، این ساختار باعث ایجاد یک جریان دائمی هوا می شد که اکسیژن کافی را به پایین ترین نقاط شهر نیز می رساند.
4. احداث در کنار قنات ها: محل احداث شهر زیرزمینی در کنار قنات ها، یک تصمیم استراتژیک برای بهبود تهویه بوده است. جریان هوای خنک و مرطوب از طریق قنات ها، به خنک تر شدن هوای داخل شهر زیرزمینی کمک می کرد و فضایی دلپذیرتر را حتی در دل کویر فراهم می آورد. این ترکیب از دانش مهندسی و بهره برداری از منابع طبیعی موجود، سیستم تهویه ای پایدار و کارآمد را در طول قرون فراهم کرده است.

تامین آب و روشنایی

زندگی در زیر زمین نیازمند تامین منابع حیاتی مانند آب آشامیدنی و روشنایی است که در اویی به این نیازها نیز پاسخ داده شده بود:

• تامین آب: آب آشامیدنی مورد نیاز ساکنان اویی از طریق «پایاب ها» و ارتباط با قنات های منطقه تامین می شد. پایاب ها سازه هایی هستند که دسترسی به آب قنات ها را در عمق زمین ممکن می سازند. مسیرهای زیرزمینی اویی در برخی نقاط به قنات ها متصل می شدند، که این امر نه تنها تامین آب را تسهیل می کرد بلکه به تهویه هوا نیز کمک می نمود. این سیستم، تضمین کننده دسترسی به آب تازه حتی در مواقع محاصره یا ناامنی های طولانی مدت بود.
• روشنایی: روشنایی فضاهای داخلی شهر زیرزمینی به وسیله «پیه سوزهای سفالی» تامین می شد. این پیه سوزها که نوعی چراغ نفتی ابتدایی بودند، با روغن حیوانی یا گیاهی روشن می شدند. نکته جالب توجه این است که روغن مورد نیاز برای این پیه سوزها، احتمالاً از «عصارخانه های تاریخی» موجود در نوش آباد تهیه می شده است. عصارخانه ها مراکزی بودند که در آن ها با استفاده از ابزارآلات سنتی، از دانه های روغنی، روغن استخراج می کردند. وجود این سیستم ها، نشان می دهد که مردمان باستان حتی در شرایط اضطراری، تمامی جوانب زندگی را پیش بینی و برنامه ریزی کرده بودند.

«اویی فراتر از یک حفره در زمین بود؛ یک اکوسیستم زیرزمینی کامل با سیستم های تهویه و تامین آب هوشمندانه که راز بقای نسل ها را در دل خود پنهان داشت.»

این تدابیر زیرکانه برای تامین آب و روشنایی، در کنار سیستم تهویه پیشرفته، شهر زیرزمینی نوش آباد را به پناهگاهی تمام عیار و قابل سکونت برای دوره های طولانی تبدیل کرده بود و نمایانگر سطح بالایی از دانش و تکنولوژی در دوران باستان است.

تجربه بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد: نکات و راهنمایی ها

بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد تجربه ای منحصر به فرد و فراموش نشدنی است که شما را به سفری در اعماق تاریخ می برد. برای بهره مندی حداکثری از این بازدید، دانستن برخی نکات ضروری است.

راهنمای عملی برای بازدیدکنندگان

برای برنامه ریزی یک سفر لذت بخش به شهر زیرزمینی اویی، به اطلاعات زیر نیاز خواهید داشت:

• آدرس دقیق: شهر نوش آباد، شهرستان آران و بیدگل، استان اصفهان. ورودی های اصلی از طریق آب انبار چاله سی و آب انبار مرکزی در بافت قدیمی شهر نوش آباد هستند.
• مسیر دسترسی:
  1. از کاشان: نوش آباد در ۱۰ کیلومتری شمال کاشان قرار دارد. مسیر کاملاً مستقیم و با تابلوهای راهنما مشخص شده است. با استفاده از تاکسی یا خودروی شخصی، حدود ۱۵-۲۰ دقیقه زمان می برد.
  2. از آران و بیدگل: نوش آباد در ۳ کیلومتری غرب آران و بیدگل واقع شده و دسترسی بسیار آسان است.
• ساعات بازدید: شهر زیرزمینی نوش آباد معمولاً همه روزه به جز ایام سوگواری خاص و تعطیلات رسمی کشور باز است. ساعات بازدید معمولاً از ۹ صبح تا ۵ عصر است. توصیه می شود قبل از حرکت، حتماً با تماس با مرکز گردشگری نوش آباد یا بازدید از وب سایت های رسمی، از ساعات دقیق و روزهای تعطیل اطمینان حاصل کنید، زیرا ممکن است این ساعات تغییر کنند.
• قیمت بلیط: قیمت بلیط ورودی برای بازدیدکنندگان ایرانی و خارجی متفاوت است و ممکن است به صورت دوره ای تغییر کند. جهت اطلاع از آخرین قیمت ها، بهتر است به صورت حضوری در گیشه بلیط فروشی استعلام بگیرید یا از وب سایت های معتبر گردشگری کسب اطلاع کنید.
• بهترین زمان سفر و بازدید: با توجه به قرار گرفتن نوش آباد در منطقه ای کویری، بهترین زمان برای بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد، فصول معتدل سال یعنی پاییز و اوایل بهار است. در این فصول، هوا مطبوع تر است و هم از گرمای شدید تابستان و هم از سرمای گزنده زمستان در امان خواهید بود. بازدید در اواسط روز، زمانی که نور خورشید در اوج است، می تواند تجربه متفاوتی از ورود به دنیای تاریک زیر زمین را رقم بزند.

نکات مهم برای یک بازدید بهینه

تجربه بازدید از اویی با رعایت نکات زیر، دلپذیرتر و ایمن تر خواهد بود:

• پوشیدن کفش راحت و لباس مناسب: راهروها و دالان های شهر زیرزمینی باریک و گاهی کم ارتفاع هستند و نیاز به خم شدن یا حرکت در فضای محدود وجود دارد. پوشیدن کفش راحت و لباس های آزادی که حرکت شما را محدود نمی کنند، بسیار مهم است.
• هشدار برای افراد خاص:
  • افراد دارای کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته): با توجه به ماهیت تونل ها و اتاق های تنگ و تودرتوی اویی، بازدید از این مکان برای افراد دارای کلاستروفوبیا ممکن است آزاردهنده باشد. این افراد باید با احتیاط و آگاهی کامل تصمیم به بازدید بگیرند.
  • افراد دارای مشکلات حرکتی: مسیرهای داخلی اویی دارای شیب و پله های تندی است که ممکن است برای افراد دارای مشکلات حرکتی یا سالمندان دشوار باشد.
• اهمیت راهنمای تور: برای درک عمیق تر جزئیات معماری، سیستم های دفاعی و داستان های پنهان اویی، همراهی با یک راهنمای تور محلی و متخصص بسیار توصیه می شود. راهنمایان می توانند اطلاعات دقیق و جذاب تری را ارائه دهند که به تنهایی قابل کشف نیستند.
• آداب بازدید از یک مکان تاریخی:
  • از لمس کردن دیوارها یا سایر اجزای بنا خودداری کنید تا به حفظ این میراث کمک شود.
  • عکسبرداری با فلاش ممکن است ممنوع باشد؛ به تابلوهای راهنما دقت کنید.
  • از ریختن زباله و هرگونه آسیب رساندن به محیط جداً خودداری کنید.
  • به راهنمایی های مسئولین و نگهبانان مجموعه توجه کنید.

با رعایت این نکات، می توانید از سفری هیجان انگیز و آموزنده به شهر زیرزمینی نوش آباد، بزرگترین شهر زیرزمینی دست کند جهان، نهایت لذت را ببرید.

فراتر از اویی: نوش آباد، شهری با گنجینه های تاریخی دیگر

نوش آباد تنها به شهر زیرزمینی شگفت انگیز اویی محدود نمی شود؛ این شهر خود گنجینه ای از آثار تاریخی و فرهنگی است که هر کدام داستان های خاص خود را روایت می کنند و می توانند تجربه سفر شما به این منطقه را غنی تر کنند. نوش آباد با ۳۱ هکتار بافت تاریخی و ۳۵ اثر ثبت ملی، شهری پربار از میراث فرهنگی است.

• آب انبارهای تاریخی: علاوه بر آب انبار چاله سی که ورودی اصلی اویی است، آب انبار مرکزی نیز از بناهای مهم نوش آباد است. آب انبار چاله سی متعلق به دوره قاجار بوده و در سال ۱۳۸۲ به ثبت ملی رسیده است. این آب انبارها نمادی از مهندسی آب رسانی سنتی در مناطق کویری ایران هستند و خود به تنهایی ارزش بازدید دارند.
• مسجد جامع و مسجد امام علی (ع): مسجد جامع نوش آباد از مهم ترین آثار تاریخی شهر است که قدمت مکانی آن به دوران قبل از اسلام بازمی گردد و در طول تاریخ بازسازی و توسعه یافته است. مسجد امام علی (ع) نیز بنایی مربوط به دوره مغول است که با معماری اصیل ایرانی ساخته شده است. مناره آجری زیبای این مسجد با آیاتی به خط معقلی، از ویژگی های بارز آن است.
• قلعه خشتی (سیزان): قلعه سیزان، بنایی خشتی و مستحکم متعلق به دوره های سلجوقیان، تیموریان و صفویه است. این قلعه که از مستحکم ترین قلعه های دفاعی منطقه بوده، نشانه ای از اهمیت نظامی نوش آباد در طول تاریخ است و ارزش تاریخی و معماری بالایی دارد.
• بقعه فیض آباد و محوطه تاریخی آن: بقعه فیض آباد در منطقه ای به همین نام، در شمال شهر نوش آباد و در دل کویر قرار دارد. ساختمان کنونی این بقعه مربوط به دوره قاجاریه است. محوطه تاریخی فیض آباد نیز شامل بقایای یک شهر ایلخانی با دو بخش ارگ و شارستان است که کاوش ها در آن می تواند ابعاد جدیدی از تاریخ منطقه را روشن سازد.
• تپه های باستانی: تپه هایی نظیر تپه کهریز و مرزن آباد و همچنین مجموعه باستانی فخرآباد، از دیگر مناطق ارزشمند کویر نوش آباد هستند که پتانسیل کاوش های باستان شناسی بیشتری را دارا می باشند.
• آیین ها و میراث ناملموس: نوش آباد علاوه بر آثار ملموس، دارای میراث ناملموس غنی نیز هست. آیین «هوربابایی» که بازمانده ای از آیین های برکت بخشی زرتشتی است و توسط کودکان در شب های ماه مبارک رمضان برگزار می شود، و آیین سنتی-مذهبی «خیمه برداری» که در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده، نشان دهنده عمق فرهنگ و باورهای مردم این دیار است. مردم نوش آباد از دیرباز دلباخته خاندان اهل بیت بوده اند و آیین های مذهبی با شکوهی را برگزار می کنند.

بازدید از این اماکن و آشنایی با آیین های بومی نوش آباد، سفر به شهر زیرزمینی اویی را به یک تجربه کامل فرهنگی و تاریخی تبدیل می کند و نشان می دهد که این شهر، فراتر از یک جاذبه باستانی، یک مقصد گردشگری تمام عیار با گنجینه های پنهان است.

نتیجه گیری: میراثی جاویدان از هوش و پایداری ایرانی

شهر زیرزمینی نوش آباد، یا همان «اویی»، بیش از یک مکان باستانی صرف است؛ این مجموعه یک سند زنده از نبوغ مهندسی، دانش دفاعی و روحیه پایداری ایرانیان در طول قرون متمادی است. کشف اتفاقی این شهر در عمق زمین، نه تنها بر اهمیت تاریخی و فرهنگی منطقه افزود، بلکه بار دیگر توانایی شگفت انگیز نیاکانمان را در سازگاری با محیط و ایجاد پناهگاه های هوشمندانه در شرایط ناامنی به نمایش گذاشت. از ساختار چندطبقه و راهروهای مارپیچ و کم ارتفاع گرفته تا سیستم های تهویه طبیعی و تامین آب و روشنایی، هر جزء از اویی گواهی بر این حقیقت است که مردمان این سرزمین باستان، با کمترین امکانات و بیشترین خلاقیت، توانسته اند شهری در دل زمین بنا نهند که تا قرن ها حافظ جان و مالشان باشد.

اویی نه تنها به عنوان یک پناهگاه نظامی و دفاعی عمل می کرده، بلکه فضایی برای زندگی در شرایط اضطراری فراهم می آورده و نشان می دهد که هوش و دوراندیشی، می تواند بر سخت ترین شرایط غلبه کند. این اثر ملی که بزرگترین شهر زیرزمینی دست کند جهان نام گرفته، نه تنها یک جاذبه گردشگری منحصر به فرد است، بلکه درسی از تاریخ و یادآوری پایداری یک ملت است. بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد، فرصتی بی نظیر برای قدم زدن در دالان های زمان و لمس نبض تاریخ است. این تجربه، نه تنها چشمان شما را به روی یک شگفتی معماری باز می کند، بلکه شما را با عمق هوش و روحیه سازش ناپذیر ایرانی در برابر چالش ها آشنا می سازد. بنابراین، تجربه بازدید از اویی را از دست ندهید و برای سفری عمیق به قلب تاریخ و هوش ایرانی برنامه ریزی کنید.