شرکت ایرباس (Airbus)

سفر هوایی بخشی جدایی ناپذیر از دنیای امروز است و پشت این پروازها شرکت های بزرگی قرار دارند که با نوآوری و مهندسی پیشرفته آسمان را امن و دسترس پذیر کرده اند. یکی از این پیشگامان شرکت ایرباس است. ایرباس غول هواپیماسازی اروپایی نه تنها در ساخت هواپیماهای مسافربری پیشتاز است بلکه نقش مهمی در توسعه فناوری های هوانوردی و فضایی ایفا می کند. آشنایی با تاریخچه محصولات و استراتژی های این شرکت درک عمیق تری از صنعت حمل ونقل هوایی و آینده آن به ما می دهد.

معرفی شرکت هواپیما سازی ایرباس

ایرباس یک شرکت صنایع هوافضای چندملیتی اروپایی است که به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ هواپیماهای جت مسافربری در جهان شناخته می شود. دفتر مرکزی این شرکت در شهرهای بلنیک و لیدن قرار دارد و کارخانه های مونتاژ اصلی آن در شهرهای تولوز فرانسه هامبورگ آلمان سویل اسپانیا و تیانجین چین فعال هستند. ایرباس در کنار رقیب اصلی خود بوئینگ حدود نیمی از هواپیماهای مسافربری و ترابری جهان را تولید می کند. این شرکت با بیش از ۱۳۰ هزار کارمند و دفاتری در کشورهای مختلف حضوری جهانی دارد.

تاریخچه ایرباس

ریشه های تأسیس

پس از جنگ جهانی دوم صنعت هوانوردی اروپا در مقایسه با ایالات متحده آمریکا که پیشرفت قابل توجهی داشت ضعیف شده بود. نیاز به توسعه هواپیماهای مسافربری جدید و رقابت با شرکت های آمریکایی مانند بوئینگ مک دانل داگلاس و لاکهید کشورهای اروپایی را به سمت همکاری سوق داد. در دهه ۱۹۶۰ بحث هایی میان خطوط هوایی و دولت های اروپایی برای توسعه یک هواپیمای میان برد و کوتاه برد آغاز شد که نهایتاً به شکل گیری ایده ایرباس منجر گردید.

پروژه ای۳۰۰

اولین گام عملی در این مسیر پروژه هواپیمایی با کد HBN 100 بود که توسط شرکت های هاوکر سایدلی بریتانیا و برُگِه و نورد فرانسه آغاز شد. در سال ۱۹۶۶ شرکت های سود اوییشن فرانسه آربایتشگماینشافت ایرباس آلمان و هاوکر سایدلی بریتانیا شرکای اصلی پروژه شدند و درخواست تأمین بودجه به دولت های متبوعشان ارسال شد. کد A300 در سال ۱۹۶۷ برای این هواپیما که قرار بود ۳۲۰ مسافر حمل کند و دو موتور داشته باشد انتخاب شد.

تشکیل صنایع ایرباس

در سال ۱۹۷۰ صنایع ایرباس به عنوان یک گروه اقتصادی با هدف توسعه و تولید هواپیمای A300 تأسیس شد. این کنسرسیوم ابتدا شامل شرکت های آئروسپاسیال فرانسه دویچه ایرباس آلمان هاوکر سایدلی بریتانیا و فوکر هلند بود. ساختار کنسرسیوم به گونه ای طراحی شد که هر شرکت بخشی از فرایند طراحی و تولید هواپیما را بر عهده بگیرد. این تقسیم کار جغرافیایی در تولید قطعات اصلی هواپیما از همان ابتدا شکل گرفت و تاکنون نیز ادامه دارد و نشان دهنده همکاری صنعتی عمیق میان کشورهای اروپایی است.

اتحاد اروپا و تولد ایرباس

پروژه ایرباس نمادی از همکاری و اتحاد صنعتی در اروپا بود. با وجود چالش هایی مانند خروج موقت بریتانیا از سهامداری اولیه و تغییر سهم شرکا اراده سیاسی برای ایجاد یک رقیب قدرتمند برای شرکت های آمریکایی وجود داشت. این همکاری نهایتاً منجر به تأسیس رسمی صنایع ایرباس در دسامبر ۱۹۷۰ شد. هدف اصلی بهره گیری از توانمندی های صنعتی و فنی کشورهای مختلف اروپایی برای خلق محصولی رقابتی در بازار جهانی هوانوردی بود. در سال ۲۰۰۱ این کنسرسیوم به یک شرکت سهامی مشترک تبدیل شد.

هواپیماهای ایرباس

ایرباس طی دهه ها فعالیت خود خانواده های متنوعی از هواپیماهای مسافربری را توسعه داده است که نیازهای مختلف بازار را پوشش می دهند. این هواپیماها از نظر ظرفیت برد پروازی و فناوری های به کاررفته متفاوت هستند و بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی جهان را تشکیل می دهند.

هواپیماهای گروه A300 ایرباس

نخستین محصول ایرباس هواپیمای A300 بود که در سال ۱۹۷۲ اولین پرواز خود را انجام داد و در سال ۱۹۷۴ وارد خدمت تجاری شد. A300 اولین هواپیمای پهن پیکر دو موتوره جهان بود که چیدمان دو راهرو در کابین مسافران داشت. موفقیت اولیه A300 کند بود اما زمینه را برای مدل های بعدی فراهم کرد. مدل بعدی A310 بود که نسخه کوتاه تر و بهبودیافته A300 محسوب می شد و تغییراتی در بال ها و موتورهای آن اعمال شده بود. تولید A300 در سال ۲۰۰۷ متوقف شد.

خانواده ای۳۲۰

خانواده A320 یکی از موفق ترین محصولات ایرباس و صنعت هوانوردی است. A320 اولین هواپیمای مسافربری بود که به طور گسترده از سیستم کنترل پرواز تمام دیجیتال (Fly-by-Wire) استفاده کرد که اکنون به یک استاندارد صنعتی تبدیل شده است. این خانواده شامل مدل های کوتاه تر مانند A319 و A318 و مدل کشیده تر A321 است که نیازهای مختلف خطوط هوایی در مسیرهای کوتاه و متوسط را برآورده می کنند. مدل های جدیدتر مانند A320neo با موتورهای کم مصرف تر نیز توسعه یافته اند.

خانواده ای۳۳۰ و ای۳۴۰

هواپیماهای A330 و A340 مدل های پهن پیکر و دورپرواز ایرباس هستند که برای مسیرهای طولانی طراحی شده اند. طراحی و ساخت این دو مدل به طور هم زمان از سال ۱۹۸۷ آغاز شد. A330 یک هواپیمای دو موتوره است در حالی که A340 از چهار موتور بهره می برد و برد پروازی بسیار بالایی دارد (تا ۱۶۷۰۰ کیلومتر در برخی مدل ها). این هواپیماها نقش مهمی در جابجایی تعداد زیادی مسافر در مسافت های بین قاره ای ایفا می کنند.

هواپیمای ایرباس A350

ایرباس A350 XWB (بدنه بسیار عریض) یکی از مدرن ترین هواپیماهای پهن پیکر ایرباس است که به طور گسترده از مواد کامپوزیت در ساختار خود استفاده می کند. این هواپیمای دو موتوره برای رقابت با مدل های مشابه بوئینگ طراحی شده و بهره وری سوخت بسیار بالایی دارد. A350 در مدل های مختلف با ظرفیت ها و بردهای پروازی متفاوت عرضه می شود و برای مسیرهای طولانی و بسیار طولانی مناسب است.

خانواده ای۳۸۰

ایرباس A380 بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان با دو طبقه کامل و چهار موتور بود. این هواپیما با ظرفیت استاندارد بیش از ۵۰۰ مسافر و حداکثر ظرفیت بیش از ۸۵۰ نفر برای مسیرهای بسیار پرتردد طراحی شده بود. A380 نمادی از توانمندی مهندسی ایرباس بود و در سال ۲۰۰۷ وارد خدمت شد. با این حال به دلیل تغییرات در بازار و ترجیح خطوط هوایی به هواپیماهای دو موتوره کوچک تر و کارآمدتر برای مسیرهای طولانی تولید A380 در سال ۲۰۲۱ متوقف شد.

هواپیمای ایرباس A220

خانواده A220 در ابتدا توسط شرکت کانادایی بمباردیه با نام CSeries توسعه یافت و بعدها برنامه آن توسط ایرباس خریداری شد. این هواپیماهای باریک پیکر و تک راهرو کوچک ترین اعضای خانواده ایرباس هستند و برای مسیرهای منطقه ای و کوتاه برد با ظرفیت ۱۰۰ تا ۱۵۰ مسافر طراحی شده اند. A220 با بهره وری بالا و فناوری های مدرن جایگاه ویژه ای در بازار هواپیماهای کوچک تر پیدا کرده است.

صنایع نظامی و فضایی

ایرباس تنها در زمینه هواپیماهای مسافربری فعالیت ندارد و بخش قابل توجهی از کسب وکار آن به صنایع نظامی فضایی و هلیکوپتر اختصاص دارد که توسط شرکت های تابعه ایرباس دیفنس اند اسپیس و ایرباس هلیکوپترز اداره می شوند.

تانکر سوخت رسان ایرباس

یکی از محصولات مهم نظامی ایرباس هواپیمای تانکر سوخت رسان چندمنظوره (MRTT) است که بر اساس هواپیمای مسافربری A330 توسعه یافته است. این هواپیما قابلیت سوخت گیری هوایی سایر هواگردها را دارد و همچنین می تواند برای حمل ونقل نیرو و بار نیز مورد استفاده قرار گیرد. A330 MRTT توسط نیروهای هوایی متعددی در سراسر جهان از جمله نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا به کار گرفته شده است.

هلیکوپتر

ایرباس هلیکوپترز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان هلیکوپتر در جهان است. این شرکت طیف وسیعی از هلیکوپترها را برای کاربردهای غیرنظامی و نظامی تولید می کند. محصولات این بخش شامل هلیکوپترهای سبک متوسط و سنگین برای ماموریت هایی مانند حمل ونقل مسافر امداد و نجات گشت زنی پشتیبانی نظامی و عملیات ویژه هستند و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرند.

رقابت با بوئینگ

رقابت بین ایرباس و بوئینگ دو غول هواپیماسازی جهان یکی از مهم ترین و پویاترین رقابت ها در صنعت جهانی است. ایرباس از ابتدا با تمرکز بر نوآوری های فناورانه مانند استفاده از مواد کامپوزیت سیستم کنترل پرواز Fly-by-Wire و کابین خلبان دو نفره سعی در کسب برتری نسبت به بوئینگ داشته است. این دو شرکت در بازارهای مختلف هواپیماهای باریک پیکر و پهن پیکر به شدت با یکدیگر رقابت می کنند و سهم بازار آن ها در طول سال ها دستخوش تغییراتی بوده است. این رقابت به پیشرفت فناوری و افزایش بهره وری در صنعت هوانوردی کمک کرده است.

هواپیمای ایرباس در ایران

ناوگان هوایی ایران سابقه استفاده از هواپیماهای ایرباس را دارد. پیش از انقلاب ایران ایر از هواپیماهای A300 استفاده می کرد و پس از برجام نیز قراردادهایی برای خرید مدل های جدیدتر ایرباس شامل A320 A330 و A350 منعقد شد. هرچند به دلیل بازگشت تحریم ها بخش عمده این قراردادها عملیاتی نشدند اما تعدادی هواپیمای ایرباس (عمدتاً مدل های قدیمی تر و چند فروند مدل جدیدتر که پیش از اعمال مجدد تحریم ها تحویل شدند) همچنان در ناوگان برخی خطوط هوایی ایران فعال هستند.

وضعیت کنونی ایرباس

ایرباس امروزه به عنوان یکی از دو تولیدکننده بزرگ هواپیما در جهان جایگاه مسلطی در بازار هوانوردی دارد. این شرکت با سبد محصولات متنوع خود که شامل هواپیماهای مسافربری نظامی فضایی و هلیکوپتر می شود حضوری گسترده در بازارهای جهانی دارد و به طور مداوم در حال نوآوری و گسترش فعالیت های خود است.

چالشهای پیش روی این شرکت

ایرباس با چالش های مختلفی از جمله نوسانات بازار حمل ونقل هوایی (مانند تأثیر پاندمی کرونا) مسائل زنجیره تأمین رقابت شدید با بوئینگ و سازندگان نوظهور نیاز به توسعه فناوری های پایدار و کم آلاینده و فشارهای ژئوپلیتیکی و تحریم ها روبرو است. مدیریت این چالش ها برای حفظ موقعیت پیشرو ایرباس در آینده بسیار حیاتی است.

استراتژیهای آینده ایرباس

با نگاه به آینده ایرباس استراتژی های بلندپروازانه ای را برای حفظ موقعیت رهبری خود در صنعت هوافضا دنبال می کند. این استراتژی ها بر پایه های نوآوری پایداری و گسترش بازارهای جدید استوار هستند تا شرکت بتواند با چالش های آینده روبرو شود و از فرصت های پیش رو بهره مند گردد.

توسعه هواپیماهای پاک

یکی از مهم ترین استراتژی های ایرباس تمرکز بر توسعه فناوری های هوانوردی پایدار و کاهش اثرات زیست محیطی است. این شامل تحقیق و توسعه بر روی هواپیماهای با سوخت های جایگزین مانند هیدروژن (مانند پروژه ZEROe) بهبود بهره وری سوخت در مدل های فعلی و آینده و استفاده بیشتر از مواد سبک و بازیافتی است. هدف دستیابی به هوانوردی با آلایندگی صفر در دهه های آینده است.

دیجیتالی شدن و هوش مصنوعی

ایرباس به طور فزاینده ای در حال سرمایه گذاری بر روی دیجیتالی شدن فرآیندهای طراحی تولید و عملیات است. استفاده از هوش مصنوعی و داده های بزرگ برای بهینه سازی تولید بهبود عملیات پروازی نگهداری پیش بینی کننده و افزایش ایمنی از جمله اولویت های ایرباس در این زمینه است. این رویکرد به افزایش کارایی و کاهش هزینه ها کمک می کند.

گسترش در بازارهای نوظهور

با رشد اقتصادی در مناطق مختلف جهان تقاضا برای سفر هوایی در بازارهای نوظهور در حال افزایش است. ایرباس تلاش می کند تا با ارائه محصولات متنوع و متناسب با نیاز این بازارها و همچنین ایجاد پایگاه های تولید و خدمات محلی سهم خود را در این مناطق افزایش دهد. این شامل بازار هواپیماهای کوچک تر و همچنین مسیرهای داخلی و منطقه ای در کشورهای پرجمعیت است.

هواپیماهای ایرباس بهتر هستند یا بوئینگ؟

هر دو شرکت ایرباس و بوئینگ هواپیماهای با کیفیت و پیشرفته ای تولید می کنند. انتخاب بین آن ها به نیازهای خاص خطوط هوایی مسیرهای پروازی و عوامل اقتصادی بستگی دارد. هر دو شرکت نقاط قوت و ضعف خود را دارند و رقابت آن ها به نفع پیشرفت صنعت است.

دفتر مرکزی شرکت ایرباس کجاست؟

دفتر مرکزی شرکت ایرباس در شهرهای بلنیک در فرانسه و لیدن در هلند قرار دارد. با این حال بسیاری از فعالیت های اصلی و کارخانه های مونتاژ بزرگ ایرباس در شهر تولوز فرانسه مستقر هستند.

شرکت ایرباس در چه سالی تاسیس شد؟

شرکت ایرباس در تاریخ ۱۸ دسامبر ۱۹۷۰ میلادی به عنوان یک کنسرسیوم اروپایی تأسیس شد با هدف رقابت در بازار جهانی هواپیماهای مسافربری.

بزرگترین هواپیمای مسافربری ایرباس کدام است؟

بزرگترین هواپیمای مسافربری که ایرباس تولید کرده است هواپیمای ایرباس A380 بود که با دو طبقه کامل ظرفیت حمل بیش از ۸۵۰ مسافر را داشت. تولید این مدل در سال ۲۰۲۱ متوقف شد.

شرکت ایرباس چه محصولاتی تولید می کند؟

شرکت ایرباس علاوه بر هواپیماهای جت مسافربری (مانند خانواده های A320 A330 A350) در زمینه های صنایع نظامی و فضایی نیز فعال است و محصولاتی مانند هواپیماهای تانکر سوخت رسان هواپیماهای ترابری نظامی ماهواره ها و هلیکوپتر تولید می کند.

چه هواپیماهای ایرباس در ناوگان هوایی ایران فعال هستند؟

ناوگان هوایی ایران شامل مدل های مختلفی از هواپیماهای ایرباس است که عمدتاً مدل های قدیمی تر مانند A300 و A310 و همچنین برخی مدل های A320 و A321 هستند که در سال های اخیر به ناوگان اضافه شده اند.