تعطیلی اقتصاد کشور تنها راه دولت برای حل ناترازی انرژی/ سیاست ناکارآمد مدیریت بحران انرژی در دولت چهاردهم

در تیکا بخوانید؛

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تیکا؛همه جا را تعطیل کردیم که مصرف انرژی کم شود اما بیشتر شد ! این نکته مهمی است که استاندار تهران پس تعطیلی یک هفته ای تهران به دلیل صرفه جویی برق و گاز بر آن تاکید داشت. بحث مدیریت مصرف انرژی نیاز به مدیران کارآمدی دارد که کمتر به آن توجه می شود. تعطیلی تهران مصرف انرژی را بیشتر و آلودگی هوا را نیز افزایش داده است. امروز در دولت این به معنای مدیریت است!

ناترازی‌های انرژِی در ایران هرچند که قدمتی طولانی دارند، اما در هر دوره‌ای شکلی جدید به خود می‌گیرند، اما پاسخ‌ها تقریبا یکسان است؛ جوابی‌هایی مقطعی و با کارشناسی ضعیف که نهایتا عمرشان با گذر شرایط بحرانی به پایان می‌رسد، اما خسارات مادی و معنوی از خود به جا می‌گذارند. اولین ناترازی‌های انرژی در ایران را شاید بتوان نوسانات عرضه نفت برای تامین سوخت وسایل گرمایشی و پخت و پز دانست که این ناترازی با شیوه‌هایی مانند جیره بندی و اعطای کوپن نفت مدیریت می‌شد و اولین مشکل آن خرید و فروش کوپن در بازار سیاه و پس از آن عرضه خارج از سهمیه بود.

پس از آن با رواج اجاق‌های گاز سوز و بخاری ها، مشکل جدیدی به نام کمبود سیلندر‌های گاز ظهور کرد و پاسخ دولت به این مسئله نیز لوله کشی برای انتقال گاز طبیعی به تمام نقاط کشور بود؛ طرحی که بالافاصله صدای کارشناسان انرژی را درآورد و موجب اعتراض آنان به عدم توسعه سبد سوختی در کشور شد. اما طولی نکشید که با افزایش تقاضا برای گاز در بخش خانگی مسئله افت فشار در مناطق سردسیر و شهر‌های انتهای خطوط انتقال گاز طبیعی ظهور کرد. 

بر اساس آمار هم‌اکنون حدود ۷۵درصد گاز موردنیاز کشور از میدان گازی پارس جنوبی و مابقی نیز از سایر منابع تأمین می‌شود. تاکنون بیش ۳۹ هزار کیلومتر خط لوله برای انتقال گاز طبیعی احداث شده است که این نعمت خدادادی را به ۱۲۵۳ شهر و ۳۹۷۰۰ روستا و ۱۰۲ نیروگاه و بیش از ۳۲۱۰۰ مصرف‌کننده عمده صنعتی متصل می‌کند، به‌گونه‌ای که بالغ بر ۹۸درصد جمعیت شهری و روستایی تحت پوشش شبکه گازرسانی هستند.

همچنین لازم به ذکر است که گازرسانی همچنان ادامه دارد و به‌طور مستمر به جمع شهروندان بهره‌مند از گاز افزوده می‌شود که به‌معنای افزایش میزان مصرف گاز در کل کشور است.

مصرف گاز به اندازه چین!

اما باید توجه داشت که دولت ایران یارانه سنگینی را نیز بر قیمت گاز طبیعی برای مشترکان اعمال می‌کند که شاید همین مسئله باعث شده است که سعید توکلی مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران در آبان ماه سال جاری طی اظهاراتی بگوید: ” مصرف گاز طبیعی ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده گاز ۳.۵ برابر دنیاست؛ در هیچ جای دنیا ۷۲ درصد سبد انرژی کشور به گاز طبیعی وابسته نیست و این موضوع سبب شده مصرف گاز در ایران، معادل گاز مصرفی کشور چین باشد. در ماه‌های سرد سال حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد گاز تحویلی به خطوط لوله از سوی مشترکان خانگی و تجاری و صنایع غیرعمده، حمل‌ونقل و کشاورزی مصرف می‌شود، اما در همین زمان باید به بخش‌های دیگر ازجمله صنایع عمده هم گازرسانی شود، به همین دلیل در ماه‌های سرد، روزانه حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی ایجاد می‌شود.

بر اساس تحلیل‌های آماری پس از سال ۱۴۰۴ مجموع میزان تقاضا برای گاز طبیعی از ۱۰۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد گذشت و با فرض ادامه روند فعلی در سال ۱۴۲۰ به نزدیکی ۱۵۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید. این در حالی است که پس از سال ۱۴۰۴ با توجه به آن که میدان گازی پارس جنوبی از نیمه عمر خود گذر کرده، اگر سرمایه گذاری عظیمی برای فشار افزایی میادین گازی و کشف منابع جدید اتفاق نیفتد؛ میزان تولید گاز طبیعی روند کاهشی بخود گرفته و و تا سال ۱۴۲۰ به زیر ۵۰۰ میلیون مترمکهب در روز سقوط می‌کند!

تعطیل می‌کنیم، حل می‌شود!

با توجه به تمامی تفاسیر ذکر شده بدیهی است که شرایط ناترازی گازی در کشور روز به روز تشدید شده و هر چند که گفته می‌شود بیش از ۵۰ درصد گاز تولیدی در کشور توسط بخش خانگی مصرف می‌شود، اما به روند فعلی ممکن است در سال‌های آینده با قطعی گاز نیروگاه‌ها در ماه‌های گرم سال نیز مواجه شویم؛ چرا که روند رشد ناترازی شدید و وابستگی کشور ما به گاز طبیعی برای تامین انرژی بخش‌های مختلف عمومی و صنعتی و حتی تولید انرژی الکتریکی بسیار بالا است. 

این شرایط در ترکیب و بر محوری بودن صنایع فولادی و پتروشیمی در ایجاد رشد اقتصادی و نیاز مبرم این صنایع به گاز طبیعی برای ادامه فعالیت به معنای آینده‌ای تاریک برای رشد اقتصادی کشور است. آینده‌ای که در آن مجبور به سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها و آلودگی وحشتناک زیست محیطی و همچنین تحمل ناترازی‌های شدید انرژی در تمامی مقولات خواهیم بود. در این شرایط اولین واکنش دولت به این مقولات اجرای طرح‌های زمان بندی خاموشی و تعطیلی‌های گسترده بود. 

این در حالی است بنابر اظهارات ناصر بیکی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شهرستان اراک که به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور شناخته می‌شود، با هر روز تعطیلی واحد‌های صنعتی ناشی از ناترازی انرژی، ۵ هزار میلیارد تومان ضرر می‌دهیم. وی در ادامه ادامه اظهارات خود در مرداد ماه سال جاری گفته بود: ” من به عنوان تولید کننده در عجبم که چرا صادرات برق به عراق داریم پول حاصل از این صادرات را با هزار گرفتاری و در قالب کالا‌های نامربوط تهاتر می‌کنیم و کارخانه‌های کشور بابت این موضوع زیان می‌دهند.

در این شرایط این سوال مطرح می‌شود که چرا دولت به جای حمایت از طرح‌هایی که علاوه بر مقابله پایدار با مشکلات ناترازی انرژی در کشور تاثیر دارد به اقداماتی غیر کارشناسانه و ساده انگارانه مانند تعطیلی‌های گسترده روی می‌آورد. حال سوال می‌شود که چاره چیست؟

به انرژی‌های نو بها دهید

با توجه به آمار موجود برای احداث هر نیروگاه کوچک ۱۰۰ کیلوواتی خورشیدی حدود ۲ میلیارد تومان است که این نیروگاه می‌تواند به طور متوسط یک چهارم متوسط مصرف برق یک خانوار ایرانی در سال را تامین نماید. شاید رقم سرمایه گذاری ۲ میلیارد تومانی در نگاه اول هنگفت به نظر برسد، اما زمانی که این مبلغ را با خسارت ۵ هزار میلیارد تومانی هر روز تعطیلی صنایع مقایسه کنیم، هزینه بس ناچیز است که حداقل ۲۵ سال بار تامین انرژی یک خانوار را به دوش کشیده و به دنبال این فشار را از روی شبکه تامین برق و نیروگاه‌های گاز سوز کشور بر می‌دارد. 

این صرفا یکی از راه حل‌های تامین انرژی در کشور بدون تکیه بر سوخت‌های فسیلی و تجدید ناپذیر است که با توجه به سطح بالای آفتابگیر کشور پتانسیل بسیار بالایی دارد. به مانند همین مورد پتانسیل تولید انرژی از باد در جنوب شرق کشور و همچین موج دریا در سواحل جنوبی فراهم است و صرفا نیاز به عزمی راسخ، کار کارشناسی و تامین سرمایه دارد.