مراحل طلاق در دفترخانه

ثبت رسمی طلاق در دفترخانه (محضر) یکی از مراحل پایانی و حیاتی در فرآیند جدایی قانونی زوجین است که پس از طی تشریفات دادگاهی و صدور حکم یا گواهی مربوطه انجام می شود. این مرحله، که جنبه قانونی و اداری جدایی را تکمیل می کند، تضمین کننده حقوق طرفین و جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی آتی است. در واقع، بدون ثبت در دفترخانه، طلاق فاقد اعتبار قانونی کامل خواهد بود.

بر خلاف تصور عمومی و رویه های گذشته، امروزه ثبت طلاق به صورت مستقیم و بدون مراجعه به دادگاه در دفترخانه امکان پذیر نیست. قانون گذار با هدف حمایت از خانواده و تلاش برای صلح و سازش، ابتدا زوجین را ملزم به طی مراحل دادگاهی و کسب اجازه یا حکم از مرجع قضایی کرده است. این مقاله به صورت گام به گام تمامی مراحل و جزئیات لازم برای ثبت طلاق در دفترخانه را، پس از صدور حکم دادگاه، تشریح می کند تا افراد با آگاهی کامل این فرآیند را طی کنند و از بروز هرگونه اشتباه حقوقی جلوگیری شود.

پیش نیازهای حیاتی قبل از مراجعه به دفترخانه: حکم و گواهی دادگاه

پیش از آنکه بتوانید قدم در دفترخانه بگذارید و طلاق خود را به ثبت برسانید، لازم است که مراحل مشخصی را در دادگاه طی کرده باشید. این رویکرد، تحولی در قوانین خانواده ایران محسوب می شود که هدف آن، فرصت دادن به زوجین برای بازنگری و احتمالاً سازش، پیش از جدایی قطعی است.

الزامی بودن طی مراحل دادگاهی

در گذشته، به ویژه مرد می توانست با اراده خود و بدون نیاز به مراجعه به دادگاه، طلاق را در دفترخانه ثبت کند. اما با تصویب قانون حمایت خانواده جدید، این رویه تغییر کرده و هر نوع طلاق، اعم از طلاق از طرف مرد، زن یا طلاق توافقی، ابتدا باید از طریق مراجع قضایی رسیدگی و تأیید شود. زوجین ابتدا باید از طریق سامانه نوبت دهی طلاق اقدام به ثبت درخواست مشاوره اجباری کنند که از طریق سامانه تصمیم انجام می شود. پس از آن، دادخواست طلاق خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کرده و منتظر رسیدگی در دادگاه خانواده بمانند. در این مراحل دادگاه به تعیین تکلیف حقوق مالی زن (از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، و شیربها) و نیز مسائل مربوط به حضانت و ملاقات فرزندان می پردازد. این اقدامات، سنگ بنای ثبت نهایی طلاق در دفترخانه است.

احکام و گواهی های لازم از دادگاه

پس از طی مراحل دادگاهی و در صورت عدم سازش، دادگاه یکی از دو نوع مدرک اصلی را صادر می کند که بدون آن ها امکان ثبت طلاق در دفترخانه وجود ندارد:

گواهی عدم امکان سازش

این گواهی عمدتاً در مواردی صادر می شود که زوجین قصد طلاق توافقی دارند یا طلاق از طرف مرد درخواست شده است. «گواهی عدم امکان سازش» به معنای آن است که دادگاه به این نتیجه رسیده است که ادامه زندگی مشترک برای زوجین ناممکن بوده و امکان مصالحه و سازش بین آن ها وجود ندارد. مهم ترین نکته در خصوص این گواهی، مدت زمان اعتبار آن است که تنها ۳ ماه از تاریخ قطعیت آن می باشد. اگر زوجین در این بازه زمانی به دفترخانه مراجعه نکنند و طلاق را ثبت ننمایند، گواهی مذکور اعتبار خود را از دست داده و آن ها باید مجدداً مراحل دادگاهی را طی کنند.

حکم قطعی طلاق

این حکم معمولاً در طلاق هایی که از طرف زن و با اثبات دلایل موجه قانونی در دادگاه درخواست شده است، صادر می شود. «حکم قطعی طلاق» نیز به منزله اجازه رسمی دادگاه برای جدایی زوجین است. اعتبار این حکم با گواهی عدم امکان سازش متفاوت است و به مدت ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی معتبر است. در صورتی که زن در این مهلت به دفترخانه مراجعه نکند، اعتبار حکم طلاق ساقط شده و برای ثبت طلاق باید دوباره از طریق دادگاه اقدام نماید.

نکته حیاتی این است که مهلت های سه ماهه برای گواهی عدم امکان سازش و شش ماهه برای حکم قطعی طلاق، فرصتی محدود برای ثبت رسمی طلاق در دفترخانه است و عدم رعایت آن می تواند منجر به اتلاف زمان و انرژی مجدد در مسیر دادگاه شود.

مدارک عمومی و الزامی برای ثبت طلاق در محضر

صرف نظر از اینکه طلاق از چه نوعی است (توافقی، از طرف مرد یا از طرف زن)، برخی مدارک به صورت عمومی و برای تمامی متقاضیان ثبت طلاق در دفترخانه الزامی هستند. این مدارک، هویت و وضعیت حقوقی زوجین را تأیید می کنند و بدون آن ها، سردفتر قادر به انجام تشریفات ثبت طلاق نخواهد بود.

مدارک هویتی زوجین

مهمترین مدارکی که باید به دفترخانه ارائه دهید، اسناد هویتی شما و همسرتان است. این مدارک شامل:

• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین: به همراه یک نسخه کپی از هر دو مدرک. سردفتر اطلاعات مندرج در آن ها را با واقعیت تطبیق می دهد.
• نکته: لازم است اطلاعات شناسنامه زوجین، به ویژه در بخش مربوط به وضعیت تأهل، به روز باشد. در صورت بروز هرگونه مغایرت، ممکن است نیاز به اصلاح یا توضیح باشد.

اصل سند ازدواج یا رونوشت آن

سند ازدواج، مهم ترین مدرک دال بر رابطه زوجیت است و ارائه آن برای ثبت طلاق ضروری می باشد. این سند، مشخصات کامل عقد، مهریه و شروط ضمن عقد را در بر دارد. در صورت مفقود شدن اصل سند ازدواج یا از بین رفتن آن، جای نگرانی نیست؛ می توانید با مراجعه به همان دفترخانه ای که عقد نکاح در آن ثبت شده است، درخواست رونوشت سند ازدواج را بدهید. دفترخانه مربوطه با استناد به سوابق خود، یک رونوشت برابر اصل از سند ازدواج را به شما ارائه خواهد داد که دارای اعتبار قانونی برای ثبت طلاق است.

گواهی عدم بارداری (تأیید سلامت بارداری زوجه)

مطابق با قانون حمایت خانواده، یکی از شروط اساسی و الزامی برای ثبت طلاق، ارائه گواهی پزشک معالج مبنی بر وجود یا عدم وجود جنین است. این گواهی به منظور اطمینان از وضعیت بارداری زوجه صادر می شود. موارد استثناء از ارائه این گواهی عبارتند از:

• زنان باکره: این دسته از بانوان نیازی به گواهی عدم بارداری ندارند؛ اما باید گواهی سلامت بکارت را از پزشکی قانونی یا پزشک معتمد ارائه دهند.
• زنان یائسه: به دلیل قطع شدن چرخه باروری، زنان یائسه نیز از ارائه گواهی عدم بارداری معاف هستند.

با این حال، حتی در مواردی که زوجه در دادگاه اقرار به عدم بارداری کرده باشد، برای ثبت طلاق در دفترخانه، نیاز به ارائه گواهی آزمایشگاه مبنی بر عدم بارداری می باشد. همچنین، لازم به ذکر است که صیغه طلاق در دوران عادت ماهانه زوجه صحیح نیست و باید سردفتر از این موضوع اطمینان حاصل کند.

معرفی دو نفر شاهد مرد عادل و بالغ

حضور شهود در فرآیند جاری شدن صیغه طلاق، امری ضروری و قانونی است. بر اساس شرع و قانون، دو نفر شاهد مرد که دارای شرایط «عادل» و «بالغ» باشند، باید در زمان قرائت صیغه طلاق حضور داشته باشند. عادل بودن به معنای عدم ارتکاب گناه کبیره و پایبندی به اصول اخلاقی و دینی است. در صورتی که زوجین نتوانند شاهد معرفی کنند، خود دفترخانه می تواند با دریافت هزینه ای، دو نفر شاهد معتمد را معرفی کند تا تشریفات طلاق به درستی انجام شود.

وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

اگر زوجین یا یکی از آن ها برای انجام مراحل طلاق و ثبت آن در دفترخانه، وکیل یا وکلایی را به کار گرفته باشند، ارائه وکالت نامه رسمی به همراه مشخصات کامل وکیل یا وکلای مربوطه به دفترخانه الزامی است. حضور وکیل می تواند به تسهیل و تسریع فرآیند طلاق کمک شایانی کند، زیرا وکیل از تمامی پیچیدگی های قانونی و اداری آگاه است و می تواند به بهترین نحو ممکن حقوق موکل خود را پیگیری کند.

مراحل گام به گام ثبت طلاق در دفترخانه

پس از آنکه تمامی پیش نیازهای دادگاهی فراهم شد و مدارک لازم را تهیه کردید، نوبت به مرحله نهایی، یعنی ثبت طلاق در دفترخانه می رسد. این فرآیند شامل چندین گام مشخص است که باید با دقت و ترتیب رعایت شوند.

گام ۱: مراجعه زوجین (یا وکلای آن ها) به دفترخانه منتخب

در این مرحله، زوجین یا وکلای قانونی آن ها (در صورت داشتن وکالت رسمی) با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش یا حکم قطعی طلاق (که هنوز اعتبار زمانی خود را حفظ کرده است) به یکی از دفاتر رسمی ثبت ازدواج و طلاق مراجعه می کنند. انتخاب دفترخانه معمولاً بر عهده زوجین است. مهم است که تمامی مدارک مورد نیاز را که در بخش قبل به آن ها اشاره شد، به همراه داشته باشید تا فرآیند بدون وقفه پیش برود.

گام ۲: بررسی و تطبیق مدارک توسط سردفتر

سردفتر مسئولیت دارد تا تمامی مدارک ارائه شده را با دقت بررسی کند. این بررسی شامل تطبیق هویت زوجین با شناسنامه و کارت ملی، بررسی اعتبار زمانی گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق، و اطمینان از صحت و کامل بودن سایر مدارک مانند سند ازدواج و گواهی عدم بارداری است. سردفتر اطلاعات زوجین را در سامانه مخصوص ثبت طلاق وارد کرده و از صحت تمامی جزئیات اطمینان حاصل می کند.

گام ۳: احراز شرایط قانونی نهایی

پیش از جاری شدن صیغه طلاق، سردفتر باید از احراز برخی شرایط قانونی نهایی اطمینان حاصل کند:

• تأیید عدم بارداری زوجه: همانطور که پیش تر ذکر شد، ارائه گواهی عدم بارداری (جز در موارد استثناء مانند باکره یا یائسه بودن) الزامی است.
• حضور شهود: باید دو نفر شاهد مرد عادل و بالغ که شرایط قانونی را دارند، در دفترخانه حاضر باشند.
• تأیید قطعی توافقات مالی و حضانت: به ویژه در طلاق توافقی، سردفتر از نهایی بودن و توافق کامل زوجین بر سر تمامی مسائل مالی (مهریه، نفقه، اجرت المثل) و حضانت فرزندان اطمینان حاصل می کند. در سایر انواع طلاق نیز، تکلیف این موارد باید در حکم دادگاه مشخص شده باشد.

گام ۴: جاری شدن صیغه طلاق

پس از احراز تمامی شرایط، نوبت به مهم ترین مرحله یعنی جاری شدن صیغه طلاق می رسد. در این لحظه، زوجین (یا وکلای قانونی آن ها) و دو نفر شاهد باید حضور داشته باشند. سردفتر با رعایت تشریفات شرعی و قانونی، صیغه طلاق را قرائت می کند. جاری شدن صیغه طلاق به معنای تحقق جدایی شرعی زوجین است و پس از آن، آن ها دیگر رسماً زن و شوهر نیستند.

گام ۵: ثبت رسمی طلاق در دفاتر مربوطه و شناسنامه زوجین

پس از جاری شدن صیغه طلاق، سردفتر اطلاعات طلاق را در دفتر مخصوص ثبت طلاق ثبت می کند. این ثبت، جدایی زوجین را به صورت رسمی و قانونی مستند می کند. سپس، دفترچه طلاق صادر شده و مشخصات طلاق در شناسنامه هر دو نفر درج می شود. این اقدام، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا ثبت در شناسنامه به معنای به روزرسانی وضعیت تأهل افراد در مراجع رسمی است و عدم ثبت آن می تواند مجازات قانونی در پی داشته باشد.

گام ۶: پرداخت هزینه های قانونی

در نهایت، هزینه های قانونی ثبت طلاق در دفترخانه باید پرداخت شود. این هزینه ها شامل حق التحریر دفترخانه و سایر عوارض قانونی است. به طور سنتی، پرداخت این هزینه ها بر عهده مرد است. با این حال، در طلاق توافقی، زوجین می توانند در مورد نحوه پرداخت هزینه ها به توافق برسند و این توافق باید در دادخواست طلاق و گواهی عدم امکان سازش منعکس شده باشد. هزینه ها ممکن است بر اساس شهر و نوع دفترخانه تفاوت های جزئی داشته باشد.

جزئیات اختصاصی برای انواع طلاق در دفترخانه

هرچند مراحل کلی ثبت طلاق در دفترخانه یکسان است، اما جزئیات و پیش نیازها بر اساس نوع طلاق (از طرف مرد، از طرف زن، یا توافقی) تفاوت هایی دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد.

ثبت طلاق از طرف مرد در دفترخانه

در صورتی که طلاق به درخواست مرد باشد، پیش نیاز اصلی برای مراجعه به دفترخانه، ارائه «گواهی عدم امکان سازش» است که از دادگاه صادر شده. این گواهی به مرد این امکان را می دهد که با رعایت حقوق مالی زن، اقدام به ثبت طلاق کند. مهمترین شرط در این نوع طلاق، پرداخت یا تعیین تکلیف تمامی حقوق مالی زن از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، و سایر حقوق قانونی او است. دادگاه قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش، مرد را ملزم به پرداخت این حقوق یا ارائه تضمین کافی برای پرداخت آن ها می کند. مرد پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش، تنها ۳ ماه مهلت دارد تا برای ثبت طلاق به دفترخانه مراجعه کند. در غیر این صورت، گواهی اعتبار خود را از دست داده و باید مجدداً فرآیند قضایی را طی کند.

ثبت طلاق از طرف زن در دفترخانه

طلاق به درخواست زن، معمولاً مستلزم اثبات یکی از شروط ۱۲ گانه عقدنامه، عسر و حرج، یا داشتن وکالت در طلاق است. پیش نیاز اصلی برای زن جهت مراجعه به دفترخانه، «حکم قطعی طلاق» است که از سوی دادگاه صادر می شود. این حکم، به زن اجازه می دهد تا با استناد به دلایل موجه قانونی و تأیید دادگاه، از همسر خود جدا شود. مدت زمان اعتبار این حکم ۶ ماه است که از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی محاسبه می شود. در این نوع طلاق نیز، سردفتر تمامی توافقات یا احکام دادگاه را در خصوص حقوق مالی زن و حضانت فرزندان بررسی و سپس اقدام به ثبت طلاق می کند.

ثبت طلاق توافقی در دفترخانه

طلاق توافقی، همانطور که از نامش پیداست، بر اساس توافق کامل و همه جانبه زوجین در تمامی مسائل مرتبط با جدایی است. پیش نیاز این نوع طلاق، ارائه «گواهی عدم امکان سازش» از دادگاه است که در آن، تمامی توافقات زوجین در خصوص مهریه، نفقه، جهیزیه، حضانت فرزندان، ملاقات، و سایر امور مالی و غیرمالی به تفصیل ذکر و توسط دادگاه تأیید شده است. زوجین باید تمامی این توافقات را پیش از مراجعه به دادگاه و در جلسات مشاوره به نتیجه رسانده باشند. مهلت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای طلاق توافقی نیز ۳ ماه است و زوجین باید در این مدت به دفترخانه مراجعه کنند. عدم مراجعه در این مهلت به معنای انصراف از طلاق تلقی شده و گواهی بی اعتبار می شود.

نکات حقوقی مهم و هشدارهای کلیدی در فرآیند ثبت طلاق

آگاهی از نکات حقوقی ظریف و هشدارهای مهم در طول فرآیند ثبت طلاق می تواند از بروز مشکلات احتمالی و طولانی شدن روند جلوگیری کند. توجه به این موارد برای هر دو طرف طلاق ضروری است.

اعتبار زمانی احکام دادگاه

بارها در طول این مقاله به اهمیت مهلت های قانونی گواهی عدم امکان سازش (۳ ماه) و حکم قطعی طلاق (۶ ماه) اشاره شد. عدم مراجعه به موقع به دفترخانه در این بازه های زمانی، به منزله بی اعتبار شدن حکم یا گواهی تلقی می شود و زوجین مجبور خواهند بود تمامی مراحل دادگاهی را از ابتدا طی کنند که منجر به اتلاف وقت و صرف هزینه های مجدد خواهد شد. بنابراین، مدیریت زمان در این مرحله، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

مجازات عدم ثبت طلاق

بر اساس ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده، در صورتی که مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی، اقدام به طلاق همسر خود کند، علاوه بر اینکه ملزم به ثبت طلاق می شود، به پرداخت جزای نقدی درجه پنج (معادل هشتاد تا یکصد و هشتاد میلیون ریال) و یا حبس تعزیری درجه هفت (از نود و یک روز تا شش ماه) محکوم خواهد شد. این قانون به منظور حمایت از حقوق زنان و الزامی کردن ثبت رسمی جدایی برای جلوگیری از سوءاستفاده ها و ابهامات حقوقی وضع شده است.

امکان رجوع از طلاق

در برخی از انواع طلاق (مانند طلاق بائن غیر یائسه و غیر باکره قبل از اتمام عده)، امکان رجوع از طلاق برای مرد در مدت عده وجود دارد. یعنی مرد می تواند در طول این مدت، بدون نیاز به عقد مجدد، به زندگی مشترک بازگردد. اما در طلاق بائن (مانند طلاق خلعی که زن در قبال مالی از شوهرش طلاق می گیرد و آن مال را بذل می کند)، امکان رجوع برای مرد وجود ندارد مگر آنکه زن از بذل خود رجوع کند. در زمان ثبت طلاق در دفترخانه، سردفتر توضیحات لازم را در خصوص نوع طلاق و امکان رجوع ارائه خواهد داد.

نقش وکیل در تسهیل فرآیند

اگرچه حضور وکیل برای ثبت طلاق در دفترخانه الزامی نیست، اما داشتن یک وکیل متخصص خانواده می تواند فرآیند را به طرز چشمگیری تسهیل کند. وکیل با آگاهی کامل از قوانین و رویه های دادگاهی و اداری، می تواند تمامی مراحل را به درستی پیش ببرد، از بروز خطا جلوگیری کند و از حقوق موکل خود به بهترین شکل دفاع نماید. در بسیاری از موارد، وکیل می تواند بدون حضور زوجین، تمامی مراحل را در دادگاه و دفترخانه به انجام برساند و تنها برای جاری شدن صیغه طلاق یا امضای نهایی، نیاز به حضور موکل باشد.

عدم صحت صیغه طلاق در دوران عادت ماهانه

یکی از شرایط صحت شرعی و قانونی جاری شدن صیغه طلاق این است که زوجه در دوران عادت ماهانه (حیض) یا نفاس نباشد. سردفتر موظف است پیش از جاری کردن صیغه طلاق، از این موضوع اطمینان حاصل کند. بنابراین، زوجه باید در زمان مراجعه به دفترخانه برای ثبت طلاق، از این نظر در وضعیت پاکی باشد.

وضعیت مجهول المکان بودن یکی از طرفین

در صورتی که یکی از طرفین طلاق، مجهول المکان باشد (محل اقامت او مشخص نباشد)، فرآیند ثبت طلاق پیچیده تر می شود. در این حالت، دادگاه از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار، شخص مجهول المکان را برای حضور در دادگاه یا دفترخانه دعوت می کند. در صورت عدم حضور پس از مهلت قانونی، طلاق می تواند به صورت غیابی و بدون حضور او ثبت شود، مشروط بر آنکه تمامی تشریفات قانونی ابلاغ رعایت شده باشد.

عدم امکان ابطال گواهی عدم سازش پس از صدور

پس از صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم قطعی طلاق از سوی دادگاه، عملاً امکان ابطال آن وجود ندارد و طرفین باید یا فرآیند طلاق را تا انتها طی کنند و آن را در دفترخانه ثبت نمایند، یا اینکه با انقضای مهلت قانونی، اجازه دهند اعتبار گواهی یا حکم از بین برود. به همین دلیل، تصمیم به طلاق باید با آگاهی کامل و پس از بررسی تمامی جوانب اتخاذ شود، زیرا پس از صدور مدارک دادگاهی، بازگشت از آن دشوار است.

به منظور شفافیت بیشتر و ارائه اطلاعات ساختاریافته، در جدول زیر مدارک و شرایط اصلی برای هر یک از انواع طلاق در دفترخانه خلاصه شده است:

نوع طلاق	پیش نیاز دادگاهی	مدارک هویتی	سند ازدواج	گواهی عدم بارداری	شهود	مدت اعتبار پیش نیاز
از طرف مرد	گواهی عدم امکان سازش	شناسنامه و کارت ملی زوجین	اصل یا رونوشت	الزامی (جز باکره/یائسه)	دو شاهد مرد عادل و بالغ	۳ ماه
از طرف زن	حکم قطعی طلاق	شناسنامه و کارت ملی زوجین	اصل یا رونوشت	الزامی (جز باکره/یائسه)	دو شاهد مرد عادل و بالغ	۶ ماه
توافقی	گواهی عدم امکان سازش و توافق نامه کامل	شناسنامه و کارت ملی زوجین	اصل یا رونوشت	الزامی (جز باکره/یائسه)	دو شاهد مرد عادل و بالغ	۳ ماه

دانستن این جزئیات و رعایت دقیق مراحل قانونی، از بروز هرگونه چالش حقوقی در آینده جلوگیری می کند و به شما اطمینان می دهد که فرآیند طلاق به شیوه ای صحیح و کامل انجام شده است.

نتیجه گیری

مراحل طلاق در دفترخانه، نقطه پایانی یک فرآیند پیچیده حقوقی و عاطفی است که با هدف جدایی قانونی و رسمی زوجین صورت می گیرد. آگاهی دقیق از این مراحل، از آغاز فرآیند در دادگاه تا ثبت نهایی در محضر، برای تمامی افرادی که درگیر این موضوع هستند، ضروری است. قانون گذار با الزامی کردن طی مراحل دادگاهی و صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق، سعی در حفظ حقوق طرفین و فراهم آوردن فرصتی برای مصالحه دارد.

مهمترین نکات که در این مسیر باید به آن ها توجه داشت، شامل تهیه دقیق مدارک هویتی، اصل سند ازدواج، گواهی عدم بارداری زوجه (با استثنائات مشخص)، حضور شهود عادل و بالغ، و به ویژه رعایت دقیق مهلت های قانونی برای اعتبار احکام و گواهی های صادره از دادگاه است. عدم توجه به این جزئیات می تواند منجر به صرف زمان، انرژی و هزینه های اضافی شود. در نهایت، با درک کامل این فرآیند و در صورت نیاز، بهره گیری از مشاوره و کمک وکلای متخصص، می توان جدایی را به شیوه ای قانونی، مؤثر و با حداقل عوارض ممکن به پایان رساند و از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری کرد.