مدارک لازم برای بخشیدن مهریه در دفترخانه

برای بخشیدن مهریه در دفترخانه، حضور زن با مدارک هویتی معتبر (شناسنامه و کارت ملی) و اصل سند ازدواج الزامی است تا این حق مالی مهم به صورت رسمی و قانونی ساقط شود. این فرآیند به دلیل تبعات حقوقی و مالی گسترده ای که دارد، نیازمند آگاهی کامل از شرایط و روش های مختلف آن است.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح، از لحظه جاری شدن صیغه عقد به مالکیت او درمی آید. این حق، پشتوانه ای قانونی و شرعی است که زن می تواند در هر زمان، نسبت به مطالبه یا بخشش آن اقدام کند. تصمیم به بخشش مهریه، چه به صورت کامل و چه جزئی، تصمیمی مهم و سرنوشت ساز است که می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند عشق، تمایل به استقلال مالی، یا توافق در مسیر طلاق صورت پذیرد. برای آنکه این بخشش از اعتبار قانونی کافی برخوردار باشد و در آینده منجر به اختلافات حقوقی نشود، ثبت رسمی آن در دفترخانه های اسناد رسمی ضروری است. در ادامه این مقاله، به بررسی جامع مفاهیم حقوقی مرتبط با بخشش مهریه، شرایط قانونی، مدارک مورد نیاز، مراحل گام به گام و پیامدهای حقوقی آن خواهیم پرداخت تا شما با آگاهی کامل در این مسیر گام بردارید.

مفاهیم حقوقی بخشیدن مهریه: بذل، ابراء، هبه و صلح

پیش از اقدام به بخشش مهریه، آشنایی با اصطلاحات حقوقی مرتبط با این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. هر یک از این روش ها، آثار حقوقی متفاوتی دارند که می تواند بر قابلیت رجوع یا عدم رجوع از بخشش تأثیرگذار باشد.

بذل مهریه

بذل مهریه به معنای بخشیدن مهریه توسط زن به شوهر است که عموماً در طلاق خلع یا مبارات کاربرد دارد. در این نوع طلاق، زن به دلیل کراهتی که از شوهر خود دارد، در ازای بخشیدن تمام یا قسمتی از مهریه (و یا مال دیگر) از او طلاق می گیرد. ماهیت بذل در طلاق خلع به گونه ای است که زن می تواند در ایام عده طلاق، از بذل خود رجوع کند و در این صورت، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به همسرش را پیدا می کند. بنابراین، بذل مهریه به خودی خود راهی قطعی برای عدم رجوع نیست، مگر اینکه ایام عده به پایان رسیده باشد.

ابراء مهریه (محکم ترین راه برای عدم رجوع)

ابراء مهریه به عنوان محکم ترین و قطعی ترین راه برای بخشش مهریه شناخته می شود که امکان رجوع از آن وجود ندارد. ابراء در اصطلاح حقوقی به معنای اسقاط دین است. یعنی زن (داین) با اراده خود، ذمه مرد (مدیون) را از پرداخت مهریه بری می کند. ماده ۲۸۹ قانون مدنی تصریح می کند: «ابراء عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرف نظر نماید.» زمانی که زن مهریه خود را ابراء می کند، عملاً دین مرد نسبت به مهریه ساقط شده و از بین می رود. از این رو، مرد دیگر هیچ تعهد مالی بابت مهریه نخواهد داشت و زن نیز هیچ گاه نمی تواند مجدداً مهریه خود را مطالبه کند. این روش به دلیل قطعی بودن و غیرقابل رجوع بودن، بهترین انتخاب برای مردانی است که می خواهند از پرداخت مهریه کاملاً بری شوند.

هبه مهریه (با قابلیت رجوع)

هبه به معنای بخشش مالی به دیگری است و ممکن است معوض یا غیرمعوض باشد. اگر زن مهریه خود را به صورت هبه به مرد ببخشد، این بخشش اصولاً با قابلیت رجوع همراه است. ماده ۸۰۳ قانون مدنی این حق را برای واهب (در اینجا زن) محفوظ می دارد که هر زمان بخواهد از هبه خود رجوع کند و مالی را که هبه کرده پس بگیرد. با این حال، استثنائاتی نیز وجود دارد که حق رجوع از هبه را سلب می کند، مانند مواردی که مال موهوبه (مهریه) از ملکیت متهب (مرد) خارج شده یا در آن تغییراتی ایجاد شده باشد، یا اگر هبه معوض باشد و عوض آن پرداخت شده باشد. همچنین، فوت هر یک از طرفین، هبه را قطعی می کند و امکان رجوع را از بین می برد. بنابراین، هبه مهریه برای مرد، قطعیت ابراء را ندارد و همواره احتمال رجوع زن وجود دارد.

صلح مهریه

صلح یک عقد لازم است و به معنای توافق طرفین بر سر موضوعی مشخص. اگر زن مهریه خود را در قالب عقد صلح به مرد ببخشد، این صلح نیز مانند ابراء، غیرقابل رجوع است. عقد صلح می تواند در ازای دریافت مالی (معوض) یا بدون دریافت هیچ مالی (غیرمعوض) باشد. در هر دو حالت، صلح به عنوان یک عقد لازم، پس از انعقاد، طرفین را ملزم به رعایت مفاد آن می کند و زن نمی تواند یک جانبه از آن رجوع کند. این روش نیز می تواند راهی مطمئن برای بخشش قطعی مهریه باشد.

اقرار به دریافت مهریه

اقرار به دریافت مهریه با بخشش آن متفاوت است. در این حالت، زن به صورت کتبی یا شفاهی اقرار می کند که مهریه اش را به طور کامل دریافت کرده است. از نظر حقوقی، «اقرار، کاشف از حق است نه موجد آن». به این معنا که زن تأیید می کند حق مهریه خود را پیشتر دریافت کرده است. پس از اقرار به دریافت مهریه، زن نمی تواند مجدداً آن را مطالبه کند، چرا که طبق قاعده «اقرار بعد از انکار مسموع نیست»، ادعای بعدی او برای دریافت مهریه پذیرفته نخواهد شد. این روش نیز از جهت عدم امکان مطالبه مجدد مهریه، شباهت هایی با ابراء دارد، اما ماهیت آن، تأیید دریافت مهریه است نه بخشش دین.

برای درک بهتر تفاوت ها، جدول زیر را ملاحظه کنید:

عنوان	ماهیت حقوقی	قابلیت رجوع	کاربرد رایج
بذل مهریه	اسقاط حق (در طلاق خلع/مبارات)	دارد (در ایام عده)	طلاق خلع و مبارات
ابراء مهریه	اسقاط دین	ندارد	بخشش قطعی و غیرقابل رجوع مهریه
هبه مهریه	تملیک بلاعوض	دارد (با استثنائاتی)	بخشش با احتمال رجوع
صلح مهریه	توافق بر اسقاط حق/دین	ندارد (عقد لازم)	بخشش قطعی و غیرقابل رجوع مهریه
اقرار به دریافت مهریه	تأیید دریافت حق	ندارد (بعد از اقرار)	تأیید دریافت مهریه

شرایط قانونی و عمومی بخشش مهریه از سوی زن

بخشش مهریه، هرچند یک حق شخصی برای زن محسوب می شود، اما مستلزم رعایت شرایط قانونی خاصی است تا از اعتبار و نفوذ حقوقی برخوردار باشد. این شرایط عمدتاً به اهلیت زن و اراده آزاد او بازمی گردد.

اهلیت کامل

یکی از مهم ترین شرایط برای بخشش مهریه، داشتن اهلیت کامل توسط زن است. اهلیت شامل سه رکن اساسی است: عقل، بلوغ و رشد. به این معنا که زن در زمان بخشش مهریه باید:

• عاقل باشد: یعنی قوای عقلانی او سالم و توانایی درک ماهیت عمل حقوقی خود را داشته باشد.
• بالغ باشد: بر اساس ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، سن بلوغ شرعی برای دختران ۹ سال تمام قمری است. با این حال، برای انجام معاملات و تصرفات مالی، صرف بلوغ کافی نیست.
• رشید باشد: رشد به معنای توانایی اداره امور مالی و تشخیص نفع و ضرر در معاملات است. قانون مدنی، سن ۱۸ سال تمام شمسی را اماره رشد می داند؛ یعنی فرض بر این است که افراد پس از ۱۸ سالگی رشید هستند و نیازی به اثبات رشد در دادگاه ندارند. اگر زنی کمتر از ۱۸ سال داشته باشد و بخواهد مهریه خود را ببخشد، باید رشد مالی او در دادگاه احراز و حکم رشد صادر شود. بدون حکم رشد، بخشش مهریه توسط افراد زیر ۱۸ سال فاقد اعتبار است، مگر اینکه با اذن ولی قهری (پدر یا جد پدری) صورت گیرد.

رضایت کامل و بدون اکراه و اجبار

اساسی ترین شرط برای هر عمل حقوقی، از جمله بخشش مهریه، وجود رضایت کامل، آزادانه و بدون اکراه یا اجبار است. به این معنا که زن باید با اراده و اختیار تام، و بدون هیچ گونه فشار روحی یا جسمی از سوی شوهر یا اطرافیان، تصمیم به بخشش مهریه بگیرد. در صورتی که ثابت شود بخشش مهریه تحت اکراه، اجبار، تهدید، یا فریب صورت گرفته است، این عمل حقوقی باطل بوده و زن می تواند برای ابطال آن به مراجع قضایی مراجعه کند و مهریه خود را مجدداً مطالبه نماید. اثبات اکراه یا اجبار بر عهده مدعی (زن) است و معمولاً از طریق شهادت شهود، پیامک ها، تماس های ضبط شده، یا گزارش مراجع قانونی (در صورت وجود خشونت) قابل انجام است.

موضوع جنجالی اذن پدر برای بخشش مهریه

یکی از ابهاماتی که در زمینه بخشش مهریه زیاد مطرح می شود، لزوم یا عدم لزوم اذن پدر است. پاسخ صریح قانونی به این پرسش این است که:

از نظر قانونی، زن به محض عقد نکاح، مالک مهریه خود می شود (ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی) و می تواند هرگونه تصرفی در آن بنماید. بنابراین، برای بخشش مهریه، از نظر قانونی نیازی به اذن پدر نیست. زن بالغ و رشید (بالای ۱۸ سال) دارای استقلال مالی است و خود می تواند در مورد اموالش تصمیم بگیرد.

اما چرا برخی دفاتر اسناد رسمی اذن پدر را مطالبه می کنند؟ این رویه عمدتاً از باب احتیاط و برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی است. برخی سردفتران نگرانند که مبادا زن تحت فشار یا اکراه مهریه اش را ببخشد و سپس با ادعای عدم رضایت یا اجبار، موجب مشکلات حقوقی برای دفترخانه و خود زن شود. بنابراین، درخواست اذن پدر یک رویه عملی و احتیاطی در برخی دفاتر است، نه یک الزام قانونی.

در صورت عدم دسترسی به پدر یا عدم رضایت او، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه دیگری که این رویه احتیاطی را ندارد، اقدام به ثبت بخشش مهریه کند. همچنین، در صورت بروز مشکل، می تواند از طریق مراجع قضایی اثبات کند که نیازی به اذن پدر ندارد و بخشش مهریه با اراده و رضایت کامل او صورت گرفته است. با این حال، توصیه می شود قبل از مراجعه به دفترخانه، با سردفتر مربوطه در مورد این موضوع مشورت شود تا از رویه آن ها مطلع شوید.

مدارک لازم برای بخشیدن مهریه در دفترخانه (چک لیست نهایی)

برای ثبت رسمی بخشش مهریه در دفترخانه اسناد رسمی، لازم است مدارک مشخصی را تهیه و ارائه دهید. اطمینان از کامل بودن این مدارک، فرآیند را تسهیل و تسریع خواهد کرد.

مدارک شناسایی طرفین (زن و مرد)

• اصل و کپی شناسنامه زوجین: تمام صفحات شناسنامه زن و مرد مورد نیاز است.
• اصل و کپی کارت ملی زوجین: کارت ملی هوشمند نیز باید ارائه شود.

حضور هر دو نفر، خصوصاً زن، برای احراز هویت و امضای سند الزامی است.

سند ازدواج

• اصل سند نکاحیه (عقدنامه) یا رونوشت رسمی آن: این سند، مبنای قانونی مهریه است و دفترخانه برای ثبت بخشش مهریه به آن نیاز دارد. تأکید می شود که اصل سند ازدواج ارائه شود؛ در صورت عدم دسترسی به اصل، می توان رونوشت رسمی آن را از دفتر ازدواج صادرکننده عقدنامه یا اداره ثبت احوال دریافت کرد.

حضور طرفین

برای ثبت سند بخشش مهریه، حضور شخص زن (زوجه) در دفترخانه اسناد رسمی به منظور اعلام اراده و امضای سند، الزامی و غیرقابل جایگزینی است. این امر به دلیل ماهیت این عمل حقوقی و لزوم احراز هویت و رضایت مستقیم زن از سوی سردفتر است.

حضور مرد (زوج) در چه مواردی الزامی است؟

• در مواردی که بخشش مهریه به صورت عوض یا معوض باشد، یعنی زن در ازای بخشش مهریه، چیزی (مانند حق طلاق، حضانت فرزند یا مال مشخص) از مرد دریافت می کند. در این صورت، مرد نیز باید برای امضای سند و تعهد به واگذاری عوض، حضور داشته باشد.
• در صورتی که بخشش مهریه در قالب صلح معوض یا هبه معوض صورت گیرد، حضور مرد برای پذیرش صلح یا هبه و امضای سند ضروری است.
• اگر بخشش مهریه در چارچوب یک توافق جامع در طلاق توافقی انجام شود، حضور هر دو طرف برای امضای صورت جلسه و سند توافق الزامی است.

مدارک تکمیلی (در موارد خاص و با توجه به نوع بخشش)

• وکالت نامه رسمی: در صورتی که یکی از طرفین (معمولاً مرد) از طریق وکیل خود اقدام می کند، ارائه وکالت نامه رسمی معتبر وکیل الزامی است. البته، زن برای بخشش مهریه باید شخصاً حاضر شود و نمی تواند به وکیل خود وکالت در بخشش مهریه دهد.
• حکم رشد از دادگاه: همانطور که قبلاً اشاره شد، اگر زن زیر ۱۸ سال تمام شمسی باشد و بخواهد مهریه خود را ببخشد، باید حکم رشد مالی خود را از دادگاه خانواده دریافت کرده و به دفترخانه ارائه دهد.
• اسناد مربوط به عوض: در صورتی که بخشش مهریه از نوع معوض باشد (مثل هبه معوض یا صلح معوض)، اسناد مربوط به مالی که قرار است به عنوان عوض به زن داده شود (مثلاً سند مالکیت خودرو یا ملک) باید ارائه گردد.

همراه داشتن چند نسخه کپی از تمام مدارک شناسایی و سند ازدواج، می تواند به تسریع و سهولت فرآیند ثبت کمک شایانی کند.

مراحل گام به گام بخشیدن مهریه در دفترخانه اسناد رسمی

برای بخشیدن مهریه به صورت قانونی و رسمی در دفترخانه اسناد رسمی، طی کردن مراحل مشخصی ضروری است. این مراحل به ترتیب زیر انجام می شوند:

گام 1: مشاوره اولیه (اختیاری اما توصیه شده)

پیش از هر اقدامی، توصیه می شود با یک وکیل متخصص امور خانواده یا سردفتر اسناد رسمی مشورت کنید. این مشاوره به شما کمک می کند تا با توجه به شرایط خاص خود، بهترین و مطمئن ترین روش برای بخشش مهریه را انتخاب کنید (مانند ابراء، صلح، یا بذل در طلاق خلع) و از تمامی پیامدهای حقوقی و مالی آن آگاه شوید. یک تصمیم آگاهانه، از پشیمانی های آتی جلوگیری خواهد کرد.

گام 2: جمع آوری مدارک

تمامی مدارک لازم که در بخش قبلی ذکر شد، شامل اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین، و اصل سند نکاحیه (عقدنامه) یا رونوشت رسمی آن را به دقت جمع آوری کنید و از کامل بودن آن ها اطمینان حاصل نمایید. در صورت نیاز به مدارک تکمیلی (مانند حکم رشد یا اسناد عوض)، آن ها را نیز آماده کنید.

گام 3: مراجعه به دفترخانه

زن (زوجه) و در صورت لزوم مرد (زوج)، با در دست داشتن تمامی مدارک جمع آوری شده، به یکی از دفاتر اسناد رسمی در سراسر کشور مراجعه می کنند. حتماً پیش از مراجعه، از ساعت کاری دفترخانه و امکان پذیرش در آن روز مطلع شوید.

گام 4: تنظیم سند رسمی بخشش مهریه

سردفتر اسناد رسمی، بر اساس نوع بخشش مهریه که زن انتخاب کرده است (ابراء، صلح، یا هبه)، پیش نویس سند رسمی بخشش مهریه را تنظیم می کند. در این مرحله، سردفتر نکات حقوقی مربوط به هر نوع بخشش، به ویژه تفاوت در قابلیت رجوع، را برای زن توضیح می دهد. بسیار مهم است که متن سند به صورت شفاف و دقیق، اراده زن را منعکس کند و هیچ ابهامی در آن وجود نداشته باشد. در صورت ابراء مهریه، صراحتاً قید می شود که زوجه ذمه زوج را از پرداخت مهریه ابراء نموده و حق رجوع ندارد.

گام 5: قرائت و امضای سند

پس از تنظیم پیش نویس، سردفتر متن کامل سند را برای زن (و در صورت لزوم مرد) قرائت می کند. زن باید با دقت کامل متن سند را بررسی کند و اطمینان حاصل نماید که محتوای آن دقیقاً همان چیزی است که مورد توافق و اراده اوست. پس از تأیید نهایی، زن (و مرد در صورت لزوم) سند را امضا می کنند.

گام 6: ثبت رسمی

پس از امضای طرفین، سند بخشش مهریه در دفاتر رسمی و سیستم ثبت اسناد کشور به صورت رسمی ثبت می شود. این مرحله به سند، اعتبار قانونی و رسمیت کامل می بخشد.

گام 7: ارسال به دفتر ازدواج

دفترخانه اسناد رسمی، رونوشتی از سند بخشش مهریه را به دفتر ثبت ازدواجی که عقد نکاح در آنجا منعقد شده است، ارسال می کند. دفتر ثبت ازدواج نیز پس از دریافت این رونوشت، موضوع بخشش مهریه را در بخش ملاحظات سند ازدواج اصلی (عقدنامه) قید می کند. این اقدام برای ایجاد هماهنگی در سوابق و جلوگیری از هرگونه ابهام در آینده ضروری است.

گام 8: دریافت نسخه رسمی

در نهایت، زن (و در صورت لزوم مرد) یک یا چند نسخه معتبر و برابر با اصل از سند رسمی بخشش مهریه را از دفترخانه دریافت می کنند. نگهداری از این سند برای اثبات بخشش مهریه در آینده بسیار مهم است.

نمونه متن پیشنهادی برای بخشش مهریه به صورت ابراء ذمه (جهت عدم رجوع)

در صورتی که قصد دارید مهریه را به گونه ای ببخشید که هیچ امکان رجوعی وجود نداشته باشد، روش ابراء ذمه بهترین گزینه است. متن زیر یک نمونه استاندارد حقوقی برای ابراء مهریه است که می توانید با مشورت وکیل و سردفتر، آن را در دفترخانه تنظیم کنید. این متن باید شامل مشخصات دقیق طرفین، شماره عقدنامه، میزان مهریه و مهم تر از همه، قید صریح ابراء ذمه و عدم قابلیت رجوع باشد.

اقرارنامه رسمی و سند ابراء ذمه مهریه

اقرارکننده (زوجه): خانم [نام کامل زن] فرزند [نام پدر]، دارای شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، کد ملی [کد ملی]، صادره از [محل صدور شناسنامه]، متولد [تاریخ تولد]، ساکن [آدرس کامل محل سکونت].

متعهدٌله (زوج): آقای [نام کامل مرد] فرزند [نام پدر]، دارای شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، کد ملی [کد ملی]، صادره از [محل صدور شناسنامه]، متولد [تاریخ تولد]، ساکن [آدرس کامل محل سکونت].

موضوع: ابراء ذمه زوج از پرداخت مهریه و اسقاط حق مطالبه آن.

متن اقرارنامه:

بدینوسیله، اقرارکننده (زوجه) خانم [نام کامل زن] با کمال صحت عقل، آزادی اراده و رضایت کامل و بدون هیچ گونه اکراه و اجبار، اقرار و اعلام می نماید که مهریه مقرر در سند ازدواج شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ عقد]، تنظیمی در دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره [شماره دفترخانه ازدواج] شهر [نام شهر دفترخانه ازدواج]، به میزان [میزان مهریه به عدد و حروف، به طور مثال: یکصد و چهارده (۱۱۴) سکه تمام بهار آزادی]، که به ذمه زوج (آقای [نام کامل مرد]) بوده است، را به موجب این سند رسمی و به صورت ابراء کلی و مطلق ذمه، به طور کامل و از ابتدا، به زوج واگذار نموده و ذمه ایشان را از هرگونه تعهد و دین بابت پرداخت مهریه مذکور، اعم از حال و عندالمطالبه، بری و ساقط می نماید.

اقرارکننده با امضای این سند رسمی، کلیه حقوق مالی و شرعی خود را نسبت به مهریه فوق الذکر، به طور کامل اسقاط و از بین برده و هیچ گونه حق مطالبه ای، تحت هیچ عنوان و در هیچ زمان و مکان، از جمله در طول زندگی مشترک و پس از فوت زوج یا وقوع طلاق، برای خود محفوظ نمی دارد.

همچنین، اقرارکننده صراحتاً اعلام می نماید که این ابراء از نوع ابراء کلی و غیرقابل رجوع بوده و هیچ گونه شرط یا عوضی برای آن در نظر گرفته نشده است و حق هرگونه رجوع و عدول از این ابراء را از خود سلب و ساقط می نماید.

این اقرارنامه در صحت و سلامت کامل و با اطلاع از کلیه پیامدهای حقوقی و شرعی آن، در [تعداد] نسخه متحدالمتن تنظیم و پس از قرائت و تأیید نهایی، به امضای طرفین رسید.

امضاء اقرارکننده (زوجه): [نام و نام خانوادگی و امضا]

امضاء متعهدٌله (زوج): [نام و نام خانوادگی و امضا] (در صورت نیاز به حضور و امضا)

امضاء سردفتر: [نام و نام خانوادگی و مهر سردفتر]

تاریخ: [تاریخ تنظیم سند]

پیامدهای حقوقی و مالی بخشیدن مهریه

تصمیم به بخشش مهریه، همان طور که بارها تأکید شد، یک تصمیم حقوقی مهم با پیامدهای بلندمدت است که بر وضعیت مالی و حقوقی هر دو طرف تأثیر می گذارد. درک این پیامدها قبل از هر اقدامی ضروری است.

برای زن:

• از دست دادن حق مالی مهریه: اصلی ترین پیامد، از دست دادن دائمی یا موقت حق مطالبه مهریه است. در صورت ابراء یا صلح مهریه، زن برای همیشه این حق را از دست می دهد. در مورد هبه، بسته به شرایط، ممکن است حق رجوع وجود داشته باشد، اما این حق نیز محدودیت هایی دارد.
• تأثیر بر موقعیت حقوقی در صورت طلاق های آتی: مهریه به عنوان یک اهرم حمایتی مالی برای زن در نظر گرفته می شود. با بخشش آن، زن در مذاکرات طلاق یا در صورت بروز مشکلات حقوقی بعدی، ممکن است از یک پشتوانه مالی مهم محروم شود و موقعیت چانه زنی ضعیف تری پیدا کند.
• کاهش امنیت مالی: برای زنانی که استقلال مالی ندارند، مهریه می تواند تنها پشتوانه مالی در شرایط دشوار باشد. بخشش آن می تواند امنیت مالی آن ها را به خطر اندازد.

برای مرد:

• بری شدن ذمه از پرداخت مهریه: مهم ترین پیامد برای مرد، بری شدن کامل ذمه از پرداخت مهریه است (به ویژه در ابراء یا صلح). این امر می تواند بار مالی سنگینی را از دوش او بردارد و آرامش خاطر مالی برایش به ارمغان آورد.
• پایان تعهد مالی: با بخشش مهریه، تعهد قانونی و شرعی مرد برای پرداخت آن پایان می یابد و دیگر زن نمی تواند ادعایی در این خصوص داشته باشد.

قبل از هرگونه تصمیم گیری برای بخشش مهریه، زن باید با آگاهی کامل از تمام جوانب حقوقی و مالی، از جمله تأثیر آن بر آینده خود و فرزندان (در صورت وجود)، اقدام کند. مشورت با یک وکیل متخصص خانواده در این مرحله می تواند از پشیمانی های آتی جلوگیری کند.

موارد خاص و نکات تکمیلی در مورد بخشش مهریه

علاوه بر موارد عمومی بخشش مهریه، شرایط خاصی نیز وجود دارد که نیازمند توجه ویژه است.

بخشش مهریه برای گرفتن حق طلاق

یکی از دلایل رایج برای بخشش مهریه، توافق با شوهر برای اعطای حق طلاق به زن است. در این حالت، زن در ازای بخشیدن تمام یا قسمتی از مهریه خود، از مرد وکالت در طلاق (وکالت بلاعزل) دریافت می کند. این وکالت نامه باید به صورت رسمی در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود و حدود اختیارات زن برای طلاق (مانند امکان طلاق با حق رجوع یا بدون حق رجوع، حق اسقاط تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) به وضوح در آن قید گردد. نکته مهم این است که اگر این وکالت نامه به صورت بلاعزل تنظیم شود، مرد نمی تواند پس از آن، وکیل خود را عزل کند و زن می تواند با استفاده از این وکالت نامه، هر زمان که بخواهد از خود طلاق بگیرد.

بخشش مهریه در ازای حضانت فرزند

در برخی موارد، به خصوص در طلاق توافقی، زوجین ممکن است توافق کنند که زن در ازای بخشیدن مهریه خود، حضانت فرزند یا فرزندان مشترک را به طور کامل یا برای مدت معینی بر عهده بگیرد. این توافق نیز باید به صورت کتبی و رسمی، معمولاً در قالب یک صورت جلسه توافق طلاق، تنظیم و توسط دادگاه تأیید شود. اهمیت ثبت رسمی این توافق ها در دفترخانه یا دادگاه، برای جلوگیری از هرگونه تغییر یا انکار آتی است.

هزینه های بخشیدن مهریه در دفترخانه

ثبت سند بخشش مهریه در دفترخانه اسناد رسمی شامل هزینه هایی است که بر اساس تعرفه های مصوب کانون سردفتران و دفتریاران تعیین می شود. این هزینه ها عموماً شامل حق التحریر دفترخانه، مالیات و سایر عوارض قانونی است. تعرفه ها ممکن است هر سال تغییر کنند؛ بنابراین، توصیه می شود قبل از مراجعه به دفترخانه، برای اطلاع از نرخ دقیق و به روز هزینه ها با دفترخانه مورد نظر تماس گرفته و استعلام بگیرید.

اعتبار بخشش مهریه با سند عادی یا دست نوشته

بخشش مهریه به صورت شفاهی یا از طریق سند عادی (دست نویس) نیز از نظر قانونی ممکن است معتبر باشد، مشروط بر اینکه ارکان و شرایط صحت عمل حقوقی (اهلیت و رضایت) وجود داشته باشد و قابل اثبات باشد. اما تفاوت اساسی آن با سند رسمی این است که اثبات اعتبار سند عادی یا بخشش شفاهی در دادگاه بسیار دشوارتر و زمان برتر است. در سند رسمی، اصل بر صحت و اعتبار است و بار اثبات عدم صحت آن بر عهده مدعی است؛ در حالی که در سند عادی، ممکن است زن در آینده مدعی شود که امضایش جعلی بوده، یا تحت فشار و اکراه امضا کرده و یا اصلا چنین توافقی را به یاد ندارد. بنابراین، برای ایجاد قطعیت و جلوگیری از هرگونه مشکلات اثباتی در آینده، ثبت رسمی بخشش مهریه در دفترخانه اسناد رسمی قویاً توصیه می شود.

نقش شاهد در بخشش مهریه

از نظر قانونی، برای بخشش مهریه (به جز موارد خاص مانند طلاق خلع که شاهد برای ثبت طلاق لازم است)، حضور شاهد الزامی نیست. این عمل حقوقی یک جانبه است (در ابراء) یا بین دو نفر انجام می شود و سردفتر اسناد رسمی به عنوان مرجع قانونی، صحت اراده و هویت طرفین را احراز می کند.

اما، در برخی موارد، به خصوص در بخشش مهریه با سند عادی، حضور و امضای شاهدان می تواند به عنوان یک عامل تقویتی برای اثبات صحت و اراده طرفین در آینده مؤثر باشد. رویه برخی دفاتر اسناد رسمی نیز ممکن است در موارد مشکوک یا خاص، برای افزایش احتیاط، از شاهدان (مثلاً از آشنایان زن) بخواهند که ذیل سند را امضا کنند، اما این یک الزام قانونی عام نیست.

نتیجه گیری و توصیه های نهایی

بخشش مهریه، اقدامی حقوقی و مالی با تبعات گسترده است که نیازمند دقت، آگاهی و تصمیم گیری سنجیده است. مهریه، حق قانونی و شرعی زن بوده و هر تصرفی در آن باید با اراده آزاد و آگاهی کامل صورت گیرد. برای اطمینان از صحت و قطعیت بخشش مهریه و جلوگیری از هرگونه ابهام یا نزاع حقوقی در آینده، ثبت آن در دفترخانه اسناد رسمی به صورت ابراء ذمه یا صلح قطعی بهترین و مطمئن ترین راهکار است. با این کار، ذمه مرد به طور کامل از پرداخت مهریه بری می شود و زن نیز حق مطالبه مجدد آن را نخواهد داشت.

مدارک لازم برای این فرآیند شامل شناسنامه و کارت ملی زوجین و اصل سند ازدواج است و حضور شخص زن در دفترخانه الزامی است. قبل از هر اقدامی، قویاً توصیه می شود با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید تا با توجه به شرایط خاص شما، بهترین راه حل حقوقی انتخاب شود و از تمامی ابعاد و پیامدهای قانونی تصمیم خود مطلع گردید. این مشاوره تخصصی می تواند از پشیمانی های آتی جلوگیری کرده و مسیر را برای یک اقدام قانونی و مطمئن هموار سازد.