شهر باستانی سیمره کجاست؟

بسیاری از علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران همواره در جستجوی کشف بقایای تمدن های باستانی و شهرهای گمشده هستند. در میان گنجینه های پنهان کشورمان شهر باستانی سیمره در استان ایلام نمونه ای برجسته از شکوه معماری و شهرسازی دوران ساسانی است که بر ویرانه های تمدن های پیشین بنا شده. شناخت موقعیت دقیق تاریخچه پرفراز و نشیب و دیدنی های اطراف این محوطه عظیم تاریخی تجربه ای عمیق از گذشته را برای هر بازدیدکننده فراهم می آورد. این محتوا راهنمای جامعی برای آشنایی با تمام ابعاد شهر باستانی سیمره است.

آدرس شهر باستانی سیمره

شهر باستانی سیمره یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی غرب ایران در استان ایلام واقع شده است. این شهر باستانی در حاشیه جنوب شرقی شهر کنونی دره شهر قرار دارد. دره شهر خود در حدود ۱۳۵ کیلومتری جنوب غربی مرکز استان شهر ایلام واقع شده است. بقایای این شهر تاریخی در دشتی وسیع و در مجاورت رودخانه سیمره و در شمال رشته کوه کبیرکوه قابل مشاهده است.

موقعیت جغرافیایی سیمره در دره حاصلخیز رودخانه به آن اهمیت ویژه ای می بخشیده است. دسترسی به این محوطه تاریخی از طریق جاده اصلی منتهی به دره شهر امکان پذیر است. بازدیدکنندگان پس از رسیدن به دره شهر می توانند به راحتی نشانه ها و تابلوهای راهنمای منتهی به شهر باستانی را دنبال کنند و از این اثر ملی بازدید نمایند.

تاریخچه شهر باستانی سیمره ایلام

تاریخچه شهر باستانی سیمره به دوره های بسیار دور بازمی گردد و شواهد باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه از هزاره های پیش از میلاد مسکونی بوده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند شهر ساسانی سیمره بر ویرانه های شهر باستانی ماداکتو پایتخت تابستانی تمدن عیلام بنا شده است. قدمت ماداکتو به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش می رسد و این شهر در دوران عیلامیان از رونق بالایی برخوردار بوده است.

پس از سقوط دولت عیلام و در دوران هخامنشیان و اشکانیان منطقه اهمیت پیشین خود را از دست داد. با روی کار آمدن سلسله ساسانی این منطقه بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و شهر سیمره با سازه های سنگی و ساروجی در این دوره بنا شد. سیمره در این دوران به عنوان مرکز ولایت مهرگان کدک شناخته می شد و شهری مهم در غرب ایران بود. این شهر تا قرون اولیه اسلامی نیز آبادانی خود را حفظ کرد.

اما شکوه سیمره پایدار نماند. بر اساس گزارش مورخان دو زلزله بزرگ در قرون سوم و چهارم هجری قمری (قرون نهم و دهم میلادی) باعث تخریب گسترده شهر شد. شدت این زلزله ها به حدی بود که شهر به کلی ویران و به تدریج متروکه شد. برخی منابع ادعا می کنند ساکنان شهر پیش از وقوع زلزله آن را ترک کرده بودند اما چگونگی پیش بینی زلزله همچنان محل بحث است. بقایای امروزی شهر سیمره عمدتاً شامل سازه های دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی است که تحت تاثیر این زلزله ها ویران شده اند.

وجه تسمیه

نام «سیمره» از نام رودخانه ای گرفته شده که در مجاورت این شهر جریان دارد. این رودخانه یکی از شاخه های اصلی رود کرخه است و حیات و آبادانی این منطقه در طول تاریخ به وجود آن وابسته بوده است. نام رودخانه و به تبع آن شهر ریشه در زبان ها و فرهنگ های کهن منطقه دارد. نام های دیگری نیز برای این شهر در طول تاریخ استفاده شده است که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد.

اسامی تاریخی سیمره

شهر باستانی سیمره در طول تاریخ با نام های مختلفی شناخته شده است که هر یک به دوره ای خاص یا ویژگی های آن اشاره دارد. مشهورترین نام دیگر این شهر «ماداکتو» است که به دوران عیلامیان بازمی گردد و نام پایتخت تابستانی آن ها بوده است. در دوران ساسانی و قرون اولیه اسلامی این شهر به نام «مهرگان کده» یا «مهرجان قذق» نیز شهرت داشته است.

این نام ها در متون تاریخی و جغرافیایی نویسندگان مختلفی از جمله یاقوت حموی ذکر شده اند که به موقعیت و آبادانی این شهر اشاره کرده اند. تنوع نام ها نشان دهنده اهمیت و نقش این منطقه در دوره های مختلف تاریخی و تعاملات فرهنگی آن است.

نحوه کشف شهر باستانی سیمره

شهر باستانی سیمره از دیرباز مورد توجه جهانگردان مورخان و باستان شناسان قرار داشته است. اولین اشاره ها به ویرانه های این شهر توسط افرادی چون هنری راولینسون سیاست مدار و خاورشناس انگلیسی در قرن نوزدهم میلادی صورت گرفت که آن را بقایای شهری ساسانی می دانست.

پس از او باستان شناسانی مانند ژاک دو مورگان فرانسوی و اورل اشتاین مجارستانی نیز از این منطقه بازدید و به کاوش و شناسایی بقایای آن پرداختند. این کاوش ها منجر به کشف سازه ها خانه ها مسجد سیستم آبرسانی و دفع فاضلاب و گچبری های منحصربه فردی شد که اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی در این شهر در دوران ساسانی و اسلامی ارائه دادند. شهر باستانی سیمره در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به عنوان یکی از اولین آثار در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از آن زمان تاکنون فصل های متعددی کاوش باستان شناسی در آن انجام شده است.

وسعت شهر سیمره

شهر باستانی سیمره یکی از بزرگ ترین محوطه های تاریخی در سطح استان ایلام و حتی غرب کشور محسوب می شود. کارشناسان باستان شناسی وسعت بقایای قابل مشاهده و عرصه اصلی این شهر را حدود ۱۲۰ هکتار تخمین می زنند. با احتساب حریم های حفاظتی اطراف مساحت کلی این محوطه به بیش از ۲۰۰ هکتار می رسد.

این وسعت نشان دهنده جمعیت قابل توجه و اهمیت سیمره به عنوان یک مرکز شهری بزرگ در دوران اوج خود به ویژه در دوره ساسانی است. وجود بقایای متعدد از سازه های مسکونی عمومی تجاری و مذهبی در این محوطه وسیع تصویر کاملی از یک شهر آباد و پویا را ارائه می دهد.

جاهای دیدنی اطراف شهر باستانی سیمره

منطقه دره شهر و اطراف آن علاوه بر شهر باستانی سیمره دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی متعددی است که بازدید از آن ها می تواند سفر به این منطقه را کامل کند. این جاذبه ها در فواصل نزدیکی از سیمره قرار دارند و دسترسی به آن ها آسان است.

از جمله مهم ترین این دیدنی ها می توان به پل تاریخی گاومیشان آبشار زیبای ماربره سد عظیم سیمره آتشکده چهارطاقی دره شهر تنگه تاریخی بهرام چوبین و البته رودخانه پرآب سیمره اشاره کرد که هر یک جذابیت های خاص خود را دارند و بخشی از غنای طبیعی و تاریخی منطقه را به نمایش می گذارند.

پل گاومیشان

پل گاومیشان یکی از شاهکارهای معماری دوره ساسانی و بزرگ ترین پل تاریخی غرب کشور است. این پل عظیم بر روی رودخانه سیمره و در مرز استان های ایلام و لرستان بنا شده است. پل گاومیشان با طاق های بزرگ و باشکوه خود که برخی از آن ها در دوره های بعدی مرمت شده اند نمایانگر پیشرفت مهندسی در دوران باستان است.

دهانه اصلی این پل با بیش از ۵۰ متر عرض یکی از بزرگ ترین دهانه های پل در ایران محسوب می شود. بازدید از این پل تاریخی که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده و نامزد ثبت جهانی است تجربه ای به یادماندنی از عظمت سازه های باستانی ایران ارائه می دهد.

آبشار ماربره

آبشار ماربره یکی از جاذبه های طبیعی بکر و زیبای منطقه دره شهر است. این آبشار دائمی در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری دره شهر قرار دارد و برخلاف بسیاری از آبشارها که از ارتفاعات سرازیر می شوند از دل صخره ای در میان یک تنگه بیرون می آید.

جریان دائمی و پرآب ماربره در تمام فصول سال آن را به مقصدی جذاب تبدیل کرده است. پوشش گیاهی سرسبز اطراف آبشار از جمله درختان انجیر و انگور وحشی زیبایی این مکان را دوچندان می کند. بازدید از آبشار ماربره فرصتی برای لذت بردن از طبیعت آرامش بخش دره سیمره است.

سد سیمره

سد سیمره یک سد بتنی دو قوسی بزرگ است که بر روی رودخانه سیمره در مرز استان های ایلام و لرستان احداث شده است. این سد علاوه بر تامین انرژی برق آبی دریاچه ای زیبا در پشت خود ایجاد کرده که به یکی از جاذبه های گردشگری منطقه تبدیل شده است.

طبیعت کوهستانی اطراف دریاچه سد به ویژه منطقه تنگه کافرین (کافری) چشم اندازهای دیدنی را خلق کرده است. امکان قایق سواری ماهیگیری و سایر ورزش های آبی در دریاچه سد سیمره آن را به مقصدی محبوب برای تفریحات آبی و لذت بردن از طبیعت تبدیل کرده است.

آتشکده دره شهر

آتشکده چهارطاقی دره شهر که به نام آتشکده تنوره سرخ نیز شناخته می شود بنایی تاریخی مربوط به اواخر دوره ساسانی یا اوایل دوره اسلامی است. این آتشکده در حاشیه شهر دره شهر و در دامنه ارتفاعات مشرف بر جاده قرار دارد.

این بنای چهارطاقی با مصالح سنگ و گچ و گنبدی تک جداره نمونه ای از معماری مذهبی دوره ساسانی است که به عنوان آتشگاه مورد استفاده قرار می گرفته است. بازدید از این آتشکده فرصتی برای آشنایی با بخشی از اعتقادات و معماری دوران ساسانی در منطقه است هرچند که متاسفانه در معرض آسیب قرار دارد.

تنگه بهرام چوبین

تنگه بهرام چوبین یکی از جاذبه های تاریخی و طبیعی منحصربه فرد در نزدیکی دره شهر است. این تنگه نام خود را از بهرام چوبین سردار مشهور ساسانی گرفته است که طبق روایات تاریخی از این مکان به عنوان پناهگاه در زمان شورش علیه خسرو پرویز استفاده می کرده است.

در این تنگه بقایای دژهای نظامی و سازه های دفاعی طبیعی قابل مشاهده است که نشان دهنده اهمیت استراتژیک آن در گذشته است. طبیعت صخره ای و سرسبز تنگه بهرام چوبین چه برای علاقه مندان به تاریخ و چه برای دوستداران طبیعت گردی جذابیت فراوانی دارد و نمادی از پیوند تاریخ و طبیعت در این منطقه است.

رود سیمره

رودخانه سیمره شریان حیاتی منطقه دره شهر و منشأ نام شهر باستانی سیمره است. این رودخانه از ارتفاعات زاگرس سرچشمه گرفته و با گذر از دره ها و کوهستان های ایلام و لرستان چشم اندازهای طبیعی زیبایی را در مسیر خود خلق می کند.

رود سیمره نقش مهمی در شکل گیری تمدن ها و سکونتگاه های باستانی در این منطقه داشته و آب مورد نیاز کشاورزی و زندگی روزمره مردم را در طول قرون تامین کرده است. این رودخانه علاوه بر اهمیت تاریخی و طبیعی بخشی از حوضه آبریز بزرگ کرخه محسوب می شود و به تالاب هورالعظیم می ریزد.

بهترین زمان بازدید از شهر باستانی سیمره

بهترین زمان برای بازدید از شهر باستانی سیمره و جاذبه های طبیعی اطراف آن فصل بهار و اوایل فصل پاییز است. در فصل بهار طبیعت منطقه دره شهر بسیار سرسبز و دل انگیز می شود و هوای مطبوعی برای گشت وگذار در محوطه تاریخی و اطراف آن فراهم است.

اوایل پاییز نیز با کاهش دما و رنگارنگ شدن طبیعت زمان مناسبی برای سفر به این منطقه است. تابستان های دره شهر ممکن است گرم باشد بنابراین اگر در این فصل سفر می کنید بهتر است ساعات ابتدایی روز یا اواخر بعدازظهر را برای بازدید انتخاب کنید. زمستان ها نیز ممکن است با بارندگی و سرمای هوا همراه باشد.

مسیر دسترسی به شهر باستانی سیمره

برای دسترسی به شهر باستانی سیمره ابتدا باید خود را به شهر دره شهر در استان ایلام برسانید. اگر از تهران حرکت می کنید چندین مسیر پیش رو دارید. یک مسیر رایج از طریق جاده قم اراک خرم آباد و سپس جاده پل دختر به سمت دره شهر است. مسیر دیگر از طریق ساوه همدان ملایر بروجرد و خرم آباد به دره شهر می رسد.

همچنین می توانید از طریق ساوه همدان کرمانشاه و ایلام به دره شهر بروید. از شهرهای جنوبی مانند دزفول یا شهرهای غربی مانند خرم آباد نیز مسیرهای مستقیمی به سمت دره شهر وجود دارد. پس از رسیدن به دره شهر شهر باستانی در حاشیه جنوب شرقی شهر قرار دارد و با تابلوهای راهنما مشخص شده است.

نکات بازدید از شهر تاریخی سیمره

بازدید از شهر تاریخی سیمره تجربه ای جذاب است اما رعایت نکاتی می تواند این تجربه را بهتر کند. این محوطه تاریخی روباز است بنابراین پوشیدن کلاه و استفاده از کرم ضد آفتاب در فصول گرم توصیه می شود. همچنین به همراه داشتن آب آشامیدنی ضروری است.

برای گشت وگذار راحت در محوطه وسیع شهر باستانی کفش مناسب پیاده روی بپوشید. از آنجایی که این منطقه یک اثر ملی است در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید و از آسیب رساندن به بقایا یا برداشتن هرگونه قطعه تاریخی خودداری کنید. دوربین عکاسی را فراموش نکنید تا از زیبایی ها و عظمت این شهر باستانی عکس بگیرید.

شهر باستانی سیمره کجاست؟

شهر باستانی سیمره در استان ایلام و در حاشیه جنوب شرقی شهر کنونی دره شهر واقع شده است. این محوطه تاریخی در دشتی وسیع در مجاورت رودخانه سیمره قرار دارد.

نام دیگر سیمره چیست؟

شهر باستانی سیمره با نام های تاریخی دیگری نیز شناخته می شود. مشهورترین نام دیگر آن «ماداکتو» است که به پایتخت تابستانی عیلامیان اطلاق می شده است. همچنین به نام های مهرگان کده یا مهرجان قذق نیز معروف بوده.

قدمت سیمره چند سال است؟

قدمت سازه های اصلی شهر باستانی سیمره که امروز قابل مشاهده هستند به دوره ساسانیان بازمی گردد. با این حال این شهر بر ویرانه های شهر عیلامی ماداکتو بنا شده که قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال دارد.

کدام مسجد در سیمره ساخته شده است؟

بر اساس کاوش های باستان شناسی اولین مسجد ایرانی ساخته شده در دوران صدر اسلام در شهر باستانی سیمره کشف شده است. این مسجد با استفاده از سنگ و گچ و دارای حیاط شبستان و ایوان بوده است.

هزینه بازدید از شهر تاریخی سیمره چقدر است؟

بازدید از محوطه شهر باستانی سیمره معمولاً رایگان است و نیازی به پرداخت ورودی ندارد. شما می توانید در ساعات مشخص شده برای بازدید از این اثر ملی اقدام کنید.