شالیزارهای بانائو فیلیپین Banaue

در دل کوهستان های سرسبز منطقه ایفوگائو در شمال جزیره لوزون فیلیپین منظره ای حیرت انگیز چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند: شالیزارهای پلکانی بانائو. این سازه های باستانی که گاه از آن ها با عنوان «هشتمین عجایب جهان» نیز یاد می شود تنها مزارع برنج نیستند؛ آن ها نمادی از نبوغ پشتکار و سازگاری انسان با طبیعت هستند. این تراس های عظیم که هزاران سال پیش توسط نیاکان مردم بومی ایفوگائو با دست ساخته شده اند سیستمی پیچیده از کشاورزی پایدار را به نمایش می گذارند که تا به امروز مورد استفاده قرار دارد. بازدید از بانائو تجربه ای فراتر از تماشای یک منظره زیباست؛ سفری است به گذشته ای دور آشنایی با فرهنگی غنی و درک عمیق تر ارتباط میان انسان و محیط زیست. پیچیدگی های مهندسی این سازه ها قدمت آن ها و جایگاهشان در فهرست میراث جهانی یونسکو بانائو را به مقصدی بی نظیر برای علاقه مندان به تاریخ فرهنگ طبیعت و مهندسی باستان تبدیل کرده است. درک چگونگی ساخت این مزارع پلکانی عظیم بر روی دامنه های شیب دار کوهستان سیستمی که آب را به طور هوشمندانه در تمام سطوح توزیع می کند و نقشی که این سازه ها در حفظ بقای جامعه ایفوگائو ایفا کرده اند می تواند دیدگاهی تازه نسبت به توانایی های انسان و اهمیت حفظ میراث فرهنگی ارائه دهد. این مکان نه تنها شاهدی بر گذشته است بلکه الهام بخش شیوه های زندگی پایدار در آینده نیز محسوب می شود.

شالیزارهای بانائو در استان ایفوگائو واقع در منطقه اداری کوردیلرا در شمال فیلیپین قرار دارند. این منطقه کوهستانی با دره های عمیق و دامنه های شیب دار بستری ایده آل برای توسعه کشاورزی پلکانی فراهم آورده است. بانائو یکی از پنج مجموعه ای از تراس های برنج در ایفوگائو است که به طور جمعی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده اند. این تراس ها در ارتفاعات قابل توجهی از سطح دریا قرار گرفته اند و منظره ای پانورامیک و خیره کننده را ایجاد می کنند که وسعت و عظمت کار نیاکان ایفوگائو را به تصویر می کشد. دسترسی به این منطقه عمدتاً از طریق جاده های کوهستانی انجام می شود و شهر بانائو به عنوان دروازه اصلی ورود به این شالیزارها عمل می کند.

تاریخچه ساخت شالیزارهای بانائو به حدود ۲۰۰۰ سال پیش بازمی گردد. این سازه های عظیم توسط نیاکان مردم بومی ایفوگائو بدون استفاده از ابزارآلات مدرن یا ماشین آلات با دست و تنها با استفاده از سنگ و گل ساخته شده اند. هدف اصلی از ساخت این تراس ها ایجاد سطوح مسطح و قابل کشت بر روی دامنه های شیب دار کوهستان برای کشت برنج محصول اصلی غذایی این منطقه بوده است. این فرآیند ساخت و ساز هزاران سال طول کشیده و نسل به نسل ادامه یافته است. قدمت این سازه ها نشان دهنده دانش عمیق مردم ایفوگائو از مهندسی هیدرولیک خاک شناسی و کشاورزی پایدار است که به آن ها اجازه داده در محیطی چالش برانگیز به بقا ادامه دهند و تمدنی شکوفا ایجاد کنند.

شالیزارهای بانائو به دلیل اهمیت فرهنگی تاریخی و مهندسی بی نظیرشان در سال ۱۹۹۵ به همراه چهار مجموعه تراس دیگر در ایفوگائو (شالیزارهای باتاد مایویاو هونگ دوان و کیانگان) تحت عنوان «تراس های برنج کوردیلرا فیلیپین» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند. یونسکو این سایت ها را به عنوان یک «چشم انداز فرهنگی زنده» (Living Cultural Landscape) معرفی کرده است؛ به این معنی که آن ها نه تنها سازه های باستانی هستند بلکه بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره سنت ها و فرهنگ مردم ایفوگائو محسوب می شوند. این ثبت جهانی بر اهمیت حفظ این میراث ارزشمند هم از نظر فیزیکی و هم از نظر فرهنگی تأکید دارد و نقش مهمی در جذب گردشگر و آگاهی بخشی جهانی ایفا می کند. جایگاه بانائو در یونسکو نشان دهنده ارزش استثنایی جهانی این سایت است.

ساخت شالیزارهای بانائو شاهکاری از مهندسی باستانی و معماری سازگار با محیط زیست است. روش های سنتی ساخت و ساز شامل شکل دهی دامنه های کوهستانی به صورت پلکانی ایجاد دیوارهای حائل مستحکم از سنگ و گل برای جلوگیری از فرسایش و حفظ آب در هر سطح و تسطیح دقیق هر تراس برای کشت برنج است. این کار نیازمند نیروی کار فراوان دانش دقیق از توپوگرافی منطقه و همکاری جمعی جامعه بوده است. هر تراس با دقت و ظرافت خاصی ساخته شده تا بتواند وزن آب و خاک را تحمل کند و در عین حال بخشی از یک سیستم بزرگ تر و پیوسته باشد. این روش ها که طی قرن ها تکامل یافته اند نمونه ای برجسته از توانایی انسان در خلق سازه های عظیم و پایدار با استفاده از منابع طبیعی در دسترس است.

یکی از شگفت انگیزترین جنبه های شالیزارهای بانائو سیستم پیچیده آبیاری آن هاست. این سیستم بر پایه اصول گرانش عمل می کند و آب را از جنگل های بارانی واقع در ارتفاعات بالاتر به پایین ترین سطوح تراس ها هدایت می کند. شبکه ای از کانال ها جویبارها و سدها با دقت مهندسی شده اند تا آب باران و آب چشمه ها را جمع آوری کرده و به طور مساوی در تمام تراس ها توزیع کنند. آب از تراس بالایی وارد شده مزارع را سیراب کرده و سپس از طریق سرریزها به تراس پایین تر جریان می یابد و این فرآیند تا پایین ترین سطح ادامه پیدا می کند. این سیستم نه تنها آبیاری مداوم مزارع را تضمین می کند بلکه به حفظ حاصلخیزی خاک از طریق رسوب گذاری مواد مغذی نیز کمک می کند. پیچیدگی و کارایی این سیستم آبیاری با توجه به قدمت آن و عدم استفاده از فناوری های مدرن واقعاً تحسین برانگیز است.

برنامه ریزی برای بازدید از شالیزارهای بانائو نیازمند توجه به جزئیات است تا تجربه ای لذت بخش و بی دغدغه داشته باشید. بهترین زمان سفر به بانائو برای دیدن شالیزارها در زیباترین حالتشان معمولاً در فصل های رشد برنج است. از ماه مارس تا ژوئن تراس ها به رنگ سبز روشن و سرزنده درمی آیند که نشان دهنده مرحله رشد اولیه برنج است. از اواخر ژوئن تا اوایل جولای (بسته به زمان برداشت) رنگ تراس ها به طلایی مایل به قهوه ای تغییر می کند که منظره ای خیره کننده از آمادگی برای برداشت را به نمایش می گذارد. فصل بارانی معمولاً از جولای تا اکتبر است که ممکن است سفر را کمی دشوار کند اما باعث پرآب شدن تراس ها و سرسبزی بیشتر محیط می شود. فصل خشک از نوامبر تا فوریه است که هوا خنک تر است اما ممکن است برخی تراس ها خشک به نظر برسند.

راهنمای کامل دسترسی به بانائو معمولاً با سفر از مانیل پایتخت فیلیپین آغاز می شود. رایج ترین و مقرون به صرفه ترین روش استفاده از اتوبوس های شبانه است که حدود ۸ تا ۹ ساعت طول می کشد. شرکت های اتوبوس رانی مختلفی مانند Ohayami Trans یا Coda Lines این مسیر را پوشش می دهند. اتوبوس ها معمولاً شب حرکت می کنند تا صبح زود به بانائو برسند. مسیر جاده ای کوهستانی و پرپیچ وخم است. گزینه دیگر پرواز به لاوآگ (Laoag) یا کلارک (Clark) و سپس ادامه مسیر با اتوبوس یا خودروی کرایه ای است که ممکن است زمان برتر و گران تر باشد. پس از رسیدن به شهر بانائو برای دسترسی به نقاط دیدنی مختلف و روستاهای اطراف مانند باتاد یا مایویاو می توانید از خودروهای محلی به نام تِرایک (tricycle) یا جیپنی (jeepney) استفاده کنید یا تورهای محلی را رزرو کنید.

قبل از سفر به بانائو نکات ضروری وجود دارد که باید آن ها را در نظر بگیرید. اولاً وضعیت آب و هوا را بررسی کنید و لباس مناسب بردارید به خصوص اگر در فصل بارانی سفر می کنید. کفش های مناسب برای پیاده روی و کوه نوردی سبک بسیار مهم هستند زیرا برای دیدن برخی از بهترین چشم اندازها نیاز به پیمایش دارید. همراه داشتن پول نقد توصیه می شود زیرا دستگاه های خودپرداز و امکان پرداخت کارتی ممکن است در مناطق روستایی محدود باشند. حتماً از کرم ضد آفتاب کلاه و اسپری ضد حشره استفاده کنید. از نظر فرهنگی به سنت ها و آداب و رسوم مردم محلی ایفوگائو احترام بگذارید. هنگام بازدید از روستاها اجازه بگیرید و در صورت تمایل از صنایع دستی محلی برای حمایت از جامعه خرید کنید. آمادگی برای شرایط ساده تر اقامتی و امکانات محدودتر نسبت به شهرهای بزرگ را داشته باشید.

تجربه سفر به بانائو مملو از لحظات به یادماندنی و مناظر خیره کننده است. بهترین چشم اندازهای بانائو را می توان از نقاط دیدنی متعددی مشاهده کرد. معروف ترین آن ها «بانائو ویوپوینت» (Banaue Viewpoint) است که در فاصله کوتاهی از شهر قرار دارد و منظره ای پانورامیک از بخش وسیعی از شالیزارها را ارائه می دهد. برای دیدن تراس های با ساختار کاسه ای و روستای سنتی سفر به باتاد (Batad) و پیاده روی تا آمفی تئاتر طبیعی آن توصیه می شود. روستای پونگیان (Poitan) نیز چشم اندازهای زیبایی دارد. هر نقطه دیدی زاویه ای متفاوت و جذاب از این شاهکار مهندسی را به نمایش می گذارد و عظمت و وسعت این سازه ها را یادآوری می کند.

فعالیت ها و جاذبه های اطراف بانائو فراتر از تماشای صرف شالیزارهاست. اصلی ترین فعالیت پیاده روی و کوه نوردی در میان تراس ها و بازدید از روستاهای بومی است. مسیرهای پیاده روی مختلفی با درجات سختی متفاوت وجود دارد که می توانند از چند ساعت تا یک روز کامل طول بکشند. آبشارهای تارا وارا (Tappiya Falls) در نزدیکی باتاد نیز مقصدی محبوب برای استراحت و شنا پس از پیاده روی است. بازدید از موزه ایفوگائو در بانائو برای آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ منطقه و همچنین گشت و گذار در بازار محلی برای خرید صنایع دستی مانند کنده کاری های چوبی و پارچه های سنتی از دیگر فعالیت های جذاب هستند. شرکت در تورهای راهنما به شما کمک می کند تا درک عمیق تری از تاریخ فرهنگ و اهمیت این شالیزارها پیدا کنید.

آشنایی با فرهنگ مردم بومی ایفوگائو بخش مهمی از تجربه سفر به بانائو است. ایفوگائو به معنای «مردم زمین» است و فرهنگ آن ها ارتباط عمیقی با کشاورزی به خصوص کشت برنج و شالیزارها دارد. آن ها سنت ها آداب و رسوم و زبان خاص خود را دارند. مردم ایفوگائو به مهمان نوازی شهرت دارند. در طول بازدید ممکن است فرصت دیدن رقص های سنتی مراسم محلی یا حتی شرکت در فرآیندهای کشاورزی سنتی را داشته باشید. حفظ شالیزارها و شیوه های کشاورزی سنتی بخشی جدایی ناپذیر از هویت و زندگی آن هاست. تعامل محترمانه با مردم محلی یادگیری چند کلمه از زبان آن ها و درک شیوه زندگی ساده و در عین حال پربارشان سفر شما را غنی تر خواهد کرد.

آیا شالیزارهای بانائو هنوز مورد استفاده قرار می گیرند؟

بله شالیزارهای بانائو همچنان توسط مردم بومی ایفوگائو برای کشت برنج با استفاده از همان روش های سنتی هزاران ساله مورد استفاده قرار می گیرند. آن ها بخشی حیاتی از معیشت و فرهنگ محلی هستند.

بهترین نقطه برای تماشای شالیزارهای بانائو کجاست؟

نقطه تماشای اصلی بانائو (Banaue Viewpoint) محبوب ترین مکان است. اما روستاهای اطراف مانند باتاد (Batad) نیز مناظر فوق العاده ای به خصوص تراس های آمفی تئاترمانند ارائه می دهند که ارزش بازدید و پیاده روی را دارند.

آیا برای بازدید از شالیزارها نیاز به راهنما داریم؟

برای بازدید از نقاط تماشای اصلی در نزدیکی شهر بانائو نیازی به راهنما نیست. اما برای پیاده روی در میان تراس ها به خصوص در مسیرهای طولانی تر یا بازدید از روستاهای دورتر مانند باتاد استخدام راهنمای محلی توصیه می شود.

چه مدت زمانی برای بازدید از شالیزارهای بانائو کافی است؟

برای تجربه کامل شامل بازدید از نقاط تماشای اصلی و پیاده روی در یکی از روستاهای اطراف مانند باتاد یا پونگیان حداقل ۲ تا ۳ روز زمان نیاز دارید.

آیا شالیزارهای بانائو بخشی از عجایب هفتگانه جدید جهان هستند؟

خیر شالیزارهای بانائو در فهرست نهایی عجایب هفتگانه جدید جهان قرار نگرفتند. اما آن ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند که نشان دهنده ارزش استثنایی فرهنگی و تاریخی آن ها در سطح جهانی است.