خلاصه کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس ( نویسنده ساسان مومن )

کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس اثر دکتر ساسان مومن، راهگشای فهم عمیق چالش ها و فرصت های امنیتی ایران در منطقه ای حیاتی است. این اثر پاسخی جامع به این پرسش کلیدی می دهد که چگونه می توان با سیاست دفاعی هوشمندانه، از پیامدهای ناگوار جنگ های احتمالی جلوگیری کرد یا دست کم هزینه های آن را به حداقل رساند. با مطالعه این خلاصه، به درک درستی از دیدگاه های اصلی نویسنده، استدلال های محوری و نتایج برجسته ای که در این کتاب تخصصی مطرح شده، خواهید رسید.

سیاست دفاعی یک کشور، به مثابه ستون فقرات امنیت ملی آن، نقشی تعیین کننده در حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایفا می کند. منطقه خلیج فارس، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی استثنایی و منابع عظیم انرژی، همواره کانون توجه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای بوده است. از این رو، تدوین یک سیاست دفاعی منسجم و کارآمد برای جمهوری اسلامی ایران در این منطقه، از اهمیت راهبردی بالایی برخوردار است.

دکتر ساسان مومن، با تألیف کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس، تلاشی ارزنده در جهت تبیین ابعاد گوناگون این موضوع مهم انجام داده است. این کتاب که توسط انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی به چاپ رسیده، حاصل سال ها تحقیق و پژوهش در حوزه سیاست گذاری دفاعی و مطالعات راهبردی است. نویسنده با نگاهی تحلیلی و مستند، به بررسی دقیق مؤلفه های مؤثر بر سیاست دفاعی ایران در این پهنه آبی استراتژیک می پردازد و راهکارهایی برای دستیابی به الگویی بهینه ارائه می دهد.

هدف از این مقاله، ارائه یک خلاصه جامع و تحلیلی از کتاب حاضر است. برخلاف معرفی های سطحی که تنها به ذکر کلیات بسنده می کنند، در این نوشتار تلاش شده تا چکیده و نکات اصلی هر فصل از کتاب به گونه ای شیوا و قابل فهم برای مخاطبان گوناگون، از دانشجویان و پژوهشگران تا متخصصان نظامی و سیاست گذاران، تشریح شود. این خلاصه به شما امکان می دهد تا در کمترین زمان ممکن، به قلب مباحث کتاب نفوذ کرده و بینشی عمیق نسبت به پیچیدگی های سیاست دفاعی ایران در خلیج فارس کسب کنید.

مبانی نظری و مفاهیم بنیادین: خلاصه فصل اول (کلیات)

فصل اول کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس به تشریح کلیات و مفاهیم بنیادی می پردازد که درک آن ها برای ورود به مباحث تخصصی تر ضروری است. ساسان مومن در این بخش، ابتدا تعریفی جامع از سیاست دفاعی ارائه می دهد و مرزهای آن را با سیاست امنیت ملی تبیین می کند. سیاست دفاعی را می توان مجموعه راهبردها، تصمیمات و اقداماتی دانست که یک کشور برای حفاظت از منافع حیاتی خود در برابر تهدیدات نظامی و غیرنظامی اتخاذ می کند، در حالی که سیاست امنیت ملی مفهومی گسترده تر است و ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را نیز در بر می گیرد. با این حال، این دو مفهوم ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و همسو با یک هدف واحد، یعنی تأمین امنیت ملی، عمل می کنند.

از مهمترین اهداف سیاست دفاعی، دفع تهدیدات احتمالی و حفظ منافع ملی است. این اهداف نه تنها شامل مقابله با تهاجمات خارجی می شود، بلکه دفع شورش های داخلی و حمایت از سیاست های کلان کشور را نیز در بر می گیرد. سیاست دفاعی تعیین کننده خطوط کلی استفاده از قدرت نظامی کشور است و چارچوبی برای تدوین راهبردهای نظامی اجرایی فراهم می آورد. به عبارت دیگر، سیاست دفاعی در سطح ملی، مسیر کلی اقدامات نظامی کشور را ترسیم می کند و راهنمایی برای تدوین سیاست های امنیتی در سطوح پایین تر ارائه می دهد.

یکی از بخش های کلیدی این فصل، بررسی اهمیت ژئوپلیتیک خلیج فارس در سیاست دفاعی ایران است. خلیج فارس، این پهنه آبی استراتژیک که حد فاصل ایران و شبه جزیره عربستان قرار گرفته، از دیرباز نقش محوری در تاریخ و جغرافیای سیاسی منطقه ایفا کرده است. نویسنده به ریشه های نام گذاری تاریخی این خلیج، که از دوران هخامنشیان با نام «دریای پارس» شناخته می شده، اشاره می کند و ابعاد جغرافیایی و عمق کم آن را توضیح می دهد. موقعیت ویژه خلیج فارس، به دلیل وجود منابع عظیم نفت و گاز و مسیرهای حیاتی کشتیرانی، آن را به یکی از مناطق پرچالش و در عین حال استراتژیک جهان تبدیل کرده است که مستقیماً بر سیاست دفاعی ایران تأثیرگذار است.

مؤلفه های کلان ژئوپلیتیکی شش گانه، که حاصل جمع بندی دیدگاه های اندیشمندان برجسته است، به عنوان چارچوب مفهومی اصلی این تحقیق معرفی شده اند. این مؤلفه ها، مبنای مطالعه و تحلیل محیط ژئوپلیتیکی خلیج فارس را تشکیل می دهند و به درک دقیق تر عوامل مؤثر بر سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران کمک می کنند.

تحلیل سیاست دفاعی و ابعاد آن: خلاصه فصل دوم (سیاست دفاعی)

فصل دوم کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس با تمرکز بر مفهوم سیاست دفاعی، به جزئیات و ابعاد مختلف آن می پردازد. ساسان مومن در این بخش، رویکردها و سطوح سیاست دفاعی را تشریح می کند. او نشان می دهد که سیاست دفاعی تنها یک بعد نظامی ندارد، بلکه از ابعاد گسترده ای شامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی زیست محیطی تشکیل شده است. این ابعاد متناسب با هر سطح از سیاست گذاری، از سطح کلان ملی تا سطوح اجرایی و عملیاتی، پیچیدگی های خاص خود را دارند. سیاست دفاعی در واقع، یک سیستم پویا و چندوجهی است که باید تمامی این ابعاد را در نظر بگیرد تا اثربخش باشد.

نویسنده همچنین به چگونگی تدوین و اجرای سیاست دفاعی می پردازد. او توضیح می دهد که فرآیند تدوین سیاست های کلان نظامی چگونه انجام می شود و این سیاست ها چه نقشی در شکل گیری راهبرد نظامی کشور ایفا می کنند. این فرآیند معمولاً شامل مراحل متعددی از جمله شناسایی تهدیدات، تحلیل نقاط قوت و ضعف، تعیین اهداف، طراحی گزینه ها و انتخاب بهترین راهبرد است. در ادامه، سیاست های تدوین شده به سطوح اجرایی منتقل می شوند تا به برنامه ها و فعالیت های عملی تبدیل گردند. این مراحل به صورت چرخشی و با بازخورد مداوم همراه هستند تا از کارایی و انطباق سیاست ها با شرایط متغیر اطمینان حاصل شود.

سیاست دفاعی به منزله یک سپر امنیتی، باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که نه تنها توانایی مقابله با تهدیدات موجود را داشته باشد، بلکه با پیش بینی تحولات آتی، از بروز تهدیدات جدید جلوگیری کرده و محیطی امن و باثبات برای کشور فراهم آورد.

یکی از مهم ترین وظایف سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران، نقش آن در کاهش تهدیدات است. نویسنده تبیین می کند که چگونه یک سیاست دفاعی مناسب می تواند به ایجاد محیط امنیتی کم خطر کمک کند. این امر از طریق بازدارندگی، افزایش قدرت دفاعی، همکاری های منطقه ای و دیپلماسی فعال حاصل می شود. هدف نهایی این است که با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و افزایش توانمندی های دفاعی، دشمنان از هرگونه اقدام خصمانه منصرف شوند و در صورت وقوع تهاجم، کشور بتواند با حداقل هزینه، از منافع حیاتی خود دفاع کند. ساسان مومن در این بخش تأکید می کند که سیاست دفاعی فراتر از صرفاً واکنش به تهدیدات است؛ بلکه باید به صورت فعالانه به دنبال شکل دهی به محیط امنیتی مطلوب و کاهش ریسک ها باشد.

مدل های تدوین سیاست گذاری: خلاصه فصل سوم (بررسی مدل های تنظیم و تدوین سیاست گذاری)

فصل سوم کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس به بررسی عمیق مدل های گوناگون در فرآیند تنظیم و تدوین سیاست گذاری های دفاعی می پردازد. این بخش برای درک روش شناسی پشت پرده تصمیم گیری های دفاعی کشور، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ساسان مومن ابتدا به معرفی و تحلیل مدل های رایج سیاست گذاری می پردازد که عبارتند از: مدل عقلانی، مدل افزایشی، مدل سازمانی و مدل سیاسی. هر یک از این مدل ها، با پیش فرض ها و رویکردهای خاص خود، فرآیند متفاوتی برای تصمیم گیری ارائه می دهند:

1. مدل عقلانی: بر اساس تحلیل منطقی و جامع، شناسایی تمام گزینه های ممکن و انتخاب بهترین گزینه برای دستیابی به اهداف مشخص تمرکز دارد. این مدل ایده آل و بهینه، در واقعیت کمتر به طور کامل قابل اجرا است.
2. مدل افزایشی: سیاست گذاری را فرآیندی تدریجی و گام به گام می داند که بر اساس تجربیات گذشته و اصلاحات جزئی انجام می شود. این مدل کمتر به تغییرات ریشه ای می پردازد و بیشتر بر روی تعدیل سیاست های موجود تمرکز دارد.
3. مدل سازمانی: بر نقش رویه ها، استانداردها و فرهنگ سازمانی در تصمیم گیری ها تأکید می کند. در این مدل، تصمیمات بیشتر تابع عادات و رفتارهای روتین سازمانی هستند تا تحلیل های منطقی محض.
4. مدل سیاسی: فرآیند سیاست گذاری را نتیجه مذاکرات، چانه زنی ها و تعارض منافع بین بازیگران مختلف (اعم از افراد، گروه ها و سازمان ها) در نظر می گیرد.

از جمله مراحل حیاتی در تدوین سیاست دفاعی، فرآیند ارزیابی تهدیدات است. نویسنده توضیح می دهد که چگونه باید توانایی ها، نیات و آسیب پذیری های دشمن را به دقت مورد ارزیابی قرار داد تا بتوان یک سیاست دفاعی مؤثر و کارآمد را طراحی کرد. این ارزیابی باید پیوسته و دینامیک باشد، چرا که ماهیت تهدیدات به طور مداوم در حال تغییر و تحول است. در این فرآیند، نه تنها باید به توان نظامی دشمن توجه کرد، بلکه ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تهدیدات نیز باید مد نظر قرار گیرند.

در نهایت، فصل سوم به بحث انتخاب الگوی بهینه برای تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران می پردازد. ساسان مومن به معیارها و ملاحظاتی اشاره می کند که برای انتخاب مناسب ترین الگوی سیاست گذاری برای ایران، با توجه به شرایط خاص ژئوپلیتیکی خلیج فارس و محیط بین المللی، باید مورد توجه قرار گیرند. این انتخاب نه تنها به ماهیت تهدیدات، بلکه به ساختار قدرت، فرهنگ سازمانی، و منابع موجود کشور نیز بستگی دارد. هدف، رسیدن به الگویی است که بتواند با حداقل هزینه، بیشترین بازدارندگی و امنیت را برای کشور به ارمغان آورد.

محیط شناسی استراتژیک: خلاصه فصل چهارم (محیط شناسی)

فصل چهارم کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس به یکی از حیاتی ترین مراحل تدوین سیاست دفاعی، یعنی محیط شناسی استراتژیک، اختصاص دارد. ساسان مومن در این بخش به تحلیل محیط ژئوپلیتیکی خلیج فارس از دیدگاه کتاب می پردازد. او عوامل داخلی و خارجی، و همچنین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مؤثر بر امنیت خلیج فارس را به دقت مورد بررسی قرار می دهد. عوامل داخلی می توانند شامل ساختار حکومتی، توان اقتصادی، انسجام ملی و توانمندی های نظامی کشور باشند، در حالی که عوامل خارجی به تحولات بین المللی، سیاست های قدرت های بزرگ، و وضعیت کشورهای همسایه اشاره دارند. بازیگران منطقه ای مانند عربستان سعودی، عراق و ترکیه، و بازیگران فرامنطقه ای نظیر ایالات متحده، روسیه و چین، هر کدام با منافع و اهداف خاص خود، تأثیر بسزایی بر پویایی های امنیتی منطقه می گذارند.

نویسنده همچنین بر تأثیر تحولات تاریخی و معاصر بر سیاست دفاعی ایران تأکید می کند. او با ارجاع به گذشته، به تحلیل روابط ایران و آمریکا در دوران پهلوی و مواجهه با تهدید شوروی می پردازد. در آن دوره، ایالات متحده به عنوان هم پیمان ایران، با اعطای کمک های مالی، اقتصادی، نظامی و اطلاعاتی، در صدد تقویت رژیم پهلوی برآمد تا ارتشی کارآمد برای مقابله با شوروی در مرزهای شمالی ایران فراهم آورد. این نمونه تاریخی نشان می دهد که چگونه تغییر در ائتلاف ها و تهدیدات، می تواند راهبردهای دفاعی یک کشور را متحول سازد. این درس های تاریخی برای درک شرایط کنونی و آینده سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت است.

محیط شناسی استراتژیک نه تنها به معنای درک وضعیت فعلی، بلکه شامل پیش بینی و تحلیل روندهای آتی در منطقه خلیج فارس است تا سیاست دفاعی ایران بتواند انعطاف پذیر و آینده نگر باشد و به تهدیدات نوظهور پاسخ دهد.

در ادامه، این فصل به بحث مولفه ها و زیرمولفه های محیطی می پردازد و توضیح می دهد که چگونه این عوامل از تحلیل واقعی محیط استراتژیک استحصال می شوند. این مولفه ها شامل عواملی مانند توان نظامی منطقه ای، وضعیت اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس، ثبات سیاسی داخلی آن ها، و میزان نفوذ قدرت های خارجی در منطقه هستند. شناسایی دقیق این مولفه ها و زیرمولفه ها، به سیاست گذاران کمک می کند تا تصویری واقع بینانه از چالش ها و فرصت ها داشته باشند و بتوانند راهبردهای دفاعی خود را بر اساس واقعیات میدانی و ژئوپلیتیکی تدوین کنند. این تحلیل جامع محیطی، مبنایی محکم برای فصول بعدی کتاب و ارائه الگوی بهینه سیاست دفاعی فراهم می آورد.

نقش دیدگاه خبرگان: خلاصه فصل پنجم (جمع بندی مصاحبه های انجام شده با خبرگان)

فصل پنجم کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس، به جنبه ای عملی و کاربردی در تدوین سیاست گذاری دفاعی می پردازد: بهره گیری از دیدگاه خبرگان. ساسان مومن در این بخش، بر اهمیت نظرات متخصصان و تحلیلگران حوزه دفاع و امنیت تأکید می کند و روش شناسی بهره گیری از خبرگان را تشریح می کند. او توضیح می دهد که چگونه مصاحبه ها و نظرسنجی ها با افراد خبره در حوزه های نظامی، سیاسی، امنیتی و ژئوپلیتیک انجام شده است. این فرآیند شامل انتخاب دقیق خبرگان، طراحی سوالات هدفمند، جمع آوری داده ها، و تحلیل کیفی و کمی اطلاعات به دست آمده می شود. هدف از این روش شناسی، استخراج بینش های عمیق و کاربردی است که ممکن است از تحلیل های صرفاً نظری حاصل نشود و به سیاست گذاران در درک بهتر پیچیدگی های محیط دفاعی کمک کند.

در ادامه، نویسنده به نتایج کلیدی حاصل از مصاحبه ها می پردازد. این بخش، برجسته ترین دیدگاه ها و توصیه های متخصصین را در حوزه سیاست دفاعی ایران در منطقه خلیج فارس ارائه می دهد. این نتایج شامل اولویت بندی تهدیدات، شناسایی فرصت ها، راهکارهای افزایش بازدارندگی، و پیشنهاداتی برای تقویت ابعاد مختلف قدرت ملی (نظامی، اقتصادی، فرهنگی) است. برای مثال، ممکن است برخی خبرگان بر اهمیت دیپلماسی دفاعی و همکاری های منطقه ای تأکید کرده باشند، در حالی که گروهی دیگر بر لزوم توسعه توانمندی های بومی و خودکفایی دفاعی اصرار ورزیده اند. این تنوع دیدگاه ها، تصویر جامع تری از چالش ها و راه حل های پیش رو فراهم می آورد.

نهایتاً، فصل پنجم به تأثیر دیدگاه خبرگان بر الگوی پیشنهادی می پردازد. ساسان مومن توضیح می دهد که چگونه نظرات و توصیه های ارزشمند این کارشناسان به طور مستقیم در شکل گیری و اعتبارسنجی الگوی نهایی تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس، تلفیق شده است. این تلفیق دیدگاه های عملی و نظری، به الگوی نهایی پختگی و واقع گرایی بیشتری می بخشد. استفاده از تجربیات و دانش خبرگان، نه تنها اعتبار علمی پژوهش را افزایش می دهد، بلکه آن را به ابزاری عملی تر برای سیاست گذاران تبدیل می کند، زیرا این الگو بر اساس واقعیت های میدانی و بینش های عمیق متخصصان طراحی شده است. این فصل اهمیت مشاوره با متخصصین را در فرآیندهای پیچیده سیاست گذاری دفاعی به وضوح نشان می دهد.

جمع بندی و نتیجه گیری کتاب: خلاصه فصل ششم (سخن پایانی)

فصل ششم و پایانی کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس، به جمع بندی نهایی مباحث و ارائه الگوی پیشنهادی نویسنده می پردازد. ساسان مومن در این بخش، الگوی نهایی تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران را به طور جامع تشریح می کند. این الگو، نتیجه تمامی تحلیل ها، بررسی ها و مصاحبه های صورت گرفته در فصول پیشین است و شامل ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های مشخصی است که برای یک سیاست دفاعی کارآمد در منطقه خلیج فارس ضروری به نظر می رسند. این الگو تلاش می کند تا تمامی جنبه های مورد نیاز برای دفع تهدیدات، حفظ منافع ملی و ارتقاء امنیت را در بر گیرد، از جمله ابعاد نظامی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دیپلماتیک.

نویسنده در ادامه، به دستاوردهای اصلی کتاب اشاره می کند. این دستاوردها، پاسخ هایی روشن به پرسش اصلی تحقیق ارائه می دهند: چگونه می توان با سیاست دفاعی مناسب، هزینه های مادی و معنوی جنگ آینده را کاست یا از آن جلوگیری نمود؟ کتاب نشان می دهد که با اتخاذ یک سیاست دفاعی فعال و بازدارنده، مبتنی بر خودکفایی، هوشمندی، و همکاری های سازنده، می توان به این هدف دست یافت. دستاوردهای کتاب شامل موارد زیر است:

• تبیین جامع مفهوم سیاست دفاعی و تمایز آن با سیاست امنیت ملی.
• شناسایی و تحلیل مدل های مختلف سیاست گذاری دفاعی و انتخاب الگوی بهینه برای ایران.
• تحلیل دقیق محیط ژئوپلیتیکی خلیج فارس و شناسایی مولفه های مؤثر بر امنیت منطقه.
• تلفیق دیدگاه های خبرگان و کارشناسان برجسته در طراحی الگوی نهایی.
• ارائه یک چارچوب عملی و نظری برای تدوین سیاست های دفاعی آینده.

در بخش پایانی، ساسان مومن توصیه هایی برای آینده ارائه می دهد. این توصیه ها خطاب به سیاست گذاران، پژوهشگران و نهادهای ذی ربط است و می تواند راهنمایی برای اقدامات آتی در حوزه دفاع و امنیت ملی باشد. این پیشنهادات ممکن است شامل ضرورت به روزرسانی مستمر الگوی دفاعی بر اساس تحولات منطقه ای و بین المللی، سرمایه گذاری در فناوری های دفاعی نوین، تقویت دیپلماسی دفاعی، و افزایش سطح همکاری های اطلاعاتی با کشورهای دوست باشد. هدف این توصیه ها، تضمین پویایی و کارایی سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با چالش های پیش رو است.

نتیجه گیری نهایی: چرا این خلاصه برای شما مفید است؟

کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس اثری جامع و تحلیلی است که به بررسی ابعاد مختلف سیاست گذاری دفاعی ایران در یکی از حساس ترین مناطق ژئوپلیتیکی جهان می پردازد. مطالعه کامل این کتاب برای متخصصان و پژوهشگران، تجربه ای غنی و عمیق فراهم می آورد؛ با این حال، با توجه به حجم و ماهیت تخصصی مطالب، ممکن است زمان بر باشد.

این خلاصه جامع که پیش روی شماست، با هدف صرفه جویی در زمان و دسترسی سریع به قلب محتوای کتاب طراحی شده است. ما تلاش کرده ایم تا مهم ترین نکات، استدلال ها و نتایج کلیدی مطرح شده توسط دکتر ساسان مومن را به زبانی روشن، ساختارمند و کاربردی ارائه دهیم. این مقاله به شما امکان می دهد تا بدون نیاز به مطالعه کامل کتاب، به درکی عمیق و تحلیلی از مباحث اصلی سیاست دفاعی ایران در خلیج فارس دست یابید و از آن در مطالعات، پژوهش ها یا تصمیم گیری های خود بهره مند شوید.

اگرچه این خلاصه دیدگاهی کلی و جامع از محتوای کتاب ارائه می دهد، اما عمق و گستردگی مباحث مطرح شده در اثر اصلی، بی شک فراتر از چارچوب یک مقاله خلاصه است. برای درک کامل جزئیات، مطالعه تحلیل های ریزبینانه، و آشنایی با تمامی شواهد و استنادات، خواندن کتاب تدوین سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حوزه خلیج فارس به تمامی علاقه مندان، دانشجویان و پژوهشگران حوزه علوم نظامی، روابط بین الملل و مطالعات راهبردی اکیداً توصیه می شود. این اثر نه تنها دیدگاه های نظری را بیان می کند، بلکه با بهره گیری از نظرات خبرگان، به جنبه های عملی و کاربردی نیز می پردازد و می تواند به عنوان یک منبع معتبر و راهگشا در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.