تقاضای تامین دلیل چیست؟ | راهنمای گام به گام قانون، مراحل و نمونه
تقاضای تامین دلیل چیست؟ | قانون، مراحل و نمونه درخواست
تقاضای تامین دلیل یک ابزار حقوقی حیاتی است که به افراد ذی نفع امکان می دهد تا دلایل و مدارک خود را که ممکن است در آینده از بین بروند یا دسترسی به آن ها دشوار شود، به صورت رسمی ثبت و حفظ کنند. این اقدام می تواند پیش از اقامه دعوا یا در جریان رسیدگی به پرونده انجام گیرد و موقعیت حقوقی متقاضی را به نحو چشمگیری تقویت می کند.
در هر فرایند قضایی، اعم از حقوقی یا کیفری، اثبات ادعا نقشی کلیدی در احقاق حقوق ایفا می کند. این اثبات، متکی بر ارائه دلایل و مدارکی است که طرفین دعوا در اختیار دادگاه قرار می دهند. اما گاهی اوقات، شرایط به گونه ای رقم می خورد که حفظ این دلایل تا زمان تشکیل دادگاه و رسیدگی به پرونده، دشوار یا حتی غیرممکن می شود. تصور کنید پس از یک حادثه رانندگی، خودرو شما نیاز به تعمیر فوری دارد تا بتوانید به زندگی روزمره خود ادامه دهید، در حالی که هنوز کارشناس دادگستری برای برآورد خسارت حاضر نشده است. یا در مورد یک ملک اجاره ای، مستأجر پس از پایان قرارداد حاضر به تخلیه نیست و هر لحظه احتمال آسیب به ملک یا از بین رفتن وضعیت فعلی آن وجود دارد. در چنین شرایطی، از بین رفتن یا تغییر در دلایل می تواند به تضییع حقوق شما منجر شود و روند دادرسی را با چالش های جدی مواجه سازد. در این مقاله به طور جامع به بررسی مفهوم، اهمیت، مراحل قانونی، و نحوه می پردازیم تا شما با آگاهی کامل، بتوانید از این ابزار قانونی مؤثر برای حفظ حقوق خود استفاده کنید.
تامین دلیل چیست؟ (تعریف جامع و مفهوم حقوقی)
مفهوم از دو واژه تامین و دلیل تشکیل شده است. تامین در لغت به معنای حفظ کردن، ایمن ساختن و فراهم آوردن است و دلیل نیز به معنای سند، مدرک یا هر آن چیزی است که می تواند صحت یک ادعا را اثبات کند. در کنار هم قرار گرفتن این دو واژه، به معنای حفظ و صورت برداری از مدارک و شواهدی است که در آینده برای اثبات یک حق یا دفاع در برابر یک ادعا، مورد نیاز خواهند بود.
از منظر حقوقی، یک راهکار قانونی است که به اشخاص ذی نفع این امکان را می دهد تا پیش از طرح دعوا یا در اثنای آن، دلایل و مدارکی را که بیم از بین رفتن، تغییر ماهیت یا دشواری دسترسی به آن ها می رود، به صورت رسمی و با نظارت مراجع قضایی، ثبت و صورت برداری کنند. مهم ترین مبنای قانونی این نهاد حقوقی، ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی است که مقرر می دارد:
در مواردی که اشخاص ذی نفع، احتمال دهند که در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان، از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از دادگاه صلح، درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین، در این موارد، فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.
بر اساس این تعریف قانونی، مقصود از تامین صرفاً ملاحظه و صورت برداری از وضعیت موجود دلایل است و نه اثبات قطعی یا ایجاد حق جدید. به عبارت دیگر، هدف از ، عکس برداری حقوقی از یک وضعیت خاص است تا در آینده، این عکس به عنوان سندی معتبر در دادگاه ارائه شود، حتی اگر اصل دلیل از بین رفته یا تغییر کرده باشد. این ابزار به متقاضی کمک می کند تا با مستندسازی به موقع، از تضییع حقوق خود در مواجهه با گذر زمان یا تغییر شرایط جلوگیری کند.
اهمیت و مزایای تقاضای تامین دلیل
اقدام به ، یک گام استراتژیک و هوشمندانه در حفظ حقوق افراد است و مزایای متعددی را در پی دارد که می تواند سرنوشت یک دعوا را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از مهم ترین اهمیت ها و مزایای این ابزار حقوقی عبارتند از:
- حفظ و ثبت رسمی دلایل و مدارک: اصلی ترین مزیت ، جلوگیری از نابودی، تغییر یا دستکاری دلایل و مدارک است. این کار به خصوص در مواردی که دلایل ماهیت فیزیکی دارند (مانند خسارت وارد شده به یک شیء، آثار یک تصادف، یا وضعیت یک ملک) و زمان می تواند باعث از بین رفتن شواهد شود، بسیار حیاتی است. با صورت برداری رسمی، وضعیت دلایل در زمان مشخص ثبت می شود.
- تقویت موقعیت حقوقی متقاضی در دعوای اصلی: وجود یک گزارش رسمی از وضعیت دلایل در زمان وقوع حادثه یا پیش از تغییر آن، می تواند به شدت موقعیت متقاضی را در دعوای اصلی تقویت کند. قاضی با استناد به این گزارش، دیدگاه روشن تری از وقایع پیدا می کند.
- جلوگیری از اطاله دادرسی: هنگامی که دلایل و مدارک از پیش تامین شده باشند، نیاز به بررسی های طولانی مدت و پیچیده برای جمع آوری شواهد در جریان دادرسی کاهش می یابد. این امر می تواند به تسریع روند رسیدگی و کاهش زمان دادرسی کمک کند.
- ایجاد یک اماره قضایی معتبر برای قاضی: هرچند به تنهایی دلیل قطعی محسوب نمی شود، اما به عنوان یک اماره قضایی قوی و معتبر، می تواند در ذهن قاضی تأثیرگذار باشد. قاضی با مشاهده گزارش ، زمینه ذهنی مناسبی برای پذیرش ادعای متقاضی پیدا می کند.
- کاهش هزینه های احتمالی: گاهی اوقات، عدم به موقع می تواند منجر به خسارات جبران ناپذیر یا نیاز به تلاش های بیشتر و هزینه برتر برای اثبات ادعا در آینده شود. با اقدام به موقع، این هزینه ها به شکل قابل توجهی کاهش می یابند.
- فراهم آوردن امکان تعمیر یا استفاده از مال: در مواردی مانند تصادف خودرو که استفاده از مال آسیب دیده تا زمان کارشناسی و رسیدگی دشوار است، امکان تعمیر و استفاده مجدد از آن را بدون از دست دادن شواهد فراهم می کند.
با توجه به مزایای فوق، نه تنها یک حق، بلکه در بسیاری از مواقع، یک ضرورت برای حفظ و استیفای حقوق اشخاص در نظام قضایی است.
ماهیت و اوصاف حقوقی تامین دلیل (با استناد به قوانین)
برای درک عمیق تر ، لازم است به ماهیت و اوصاف حقوقی آن توجه کنیم. شناخت این ویژگی ها به متقاضیان کمک می کند تا با انتظارات صحیح از این ابزار قانونی، از آن به درستی بهره ببرند:
- درخواست، نه دعوا: یک درخواست است و نه یک دعوا. تفاوت اصلی در این است که در درخواست ، هدف، صرفاً حفظ یک وضعیت موجود (دلایل) است و نه صدور حکمی قضایی که منجر به حل اختلاف ماهوی بین طرفین شود. این بدان معناست که در ، بحث اثبات حق یا تکلیف طرفین مطرح نیست.
- قرار، نه حکم: نتیجه رسیدگی به ، صدور قرار تامین دلیل است، نه حکم. ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی صراحتاً بیان می کند که «تأمین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ارزش آن در موارد استفاده با دادگاه خواهد بود». قرار به معنای تصمیم قاضی در امور فرعی یا شکلی پرونده است که به ماهیت دعوا نمی پردازد.
- اماره قضایی، نه دلیل مطلق: همان طور که در ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شد، گزارش به خودی خود یک دلیل قاطع و مطلق برای اثبات حق نیست. بلکه به عنوان یک اماره قضایی (قرینه یا نشانه) در نظر گرفته می شود که تشخیص ارزش و درجه تأثیر آن بر عهده قاضی رسیدگی کننده به دعوای اصلی است. قاضی می تواند با توجه به سایر دلایل و قرائن موجود در پرونده، وزن و اهمیت گزارش را ارزیابی کند.
- غیرقابل اعتراض بودن قرار تامین دلیل: طبق رویه قضایی و دکترین حقوقی، خود قرار تامین دلیل که توسط مرجع قضایی صادر می شود، قابل اعتراض (مثلاً تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی) نیست. این بدان معناست که طرفین نمی توانند به صدور یا عدم صدور این قرار به صورت جداگانه اعتراض کنند. با این حال، محتوای گزارش (مانند نظر کارشناس یا صورت جلسه معاینه محلی) می تواند در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، مورد نقد، اعتراض و حتی درخواست ارجاع به کارشناس مجدد قرار گیرد.
- غیرترافعی بودن (اصولاً): اصولاً یک درخواست غیرترافعی است، به این معنی که لزوماً نیاز به حضور و دفاع طرف مقابل ندارد. هرچند در بسیاری از موارد و جهت رعایت حقوق طرف مقابل، از او برای حضور در جلسات اجرای دعوت می شود، اما عدم حضور وی مانع از انجام نیست، مگر در موارد خاص که قانون حضور وی را الزامی دانسته باشد.
شناخت این اوصاف، به متقاضی کمک می کند تا با واقع بینی و درک صحیح از کارکرد این ابزار، از آن به بهترین نحو در راستای منافع خود استفاده کند.
انواع دلایل قابل تامین (بر اساس ماده ۱۴۹ ق.آ.د.م و رویه قضایی)
ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت به برخی از دلایلی که می توانند موضوع قرار گیرند، اشاره کرده است. این موارد، طیف وسیعی از شواهد را در بر می گیرد که هر یک می توانند در اثبات یک ادعا نقش مهمی داشته باشند. برخی از این دلایل و سایر موارد رایج در رویه قضایی عبارتند از:
- تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین (شهادت شهود): در بسیاری از موارد، شواهد و حقایق در یک محل خاص وجود دارند یا افرادی از واقعه مطلع هستند که ممکن است در آینده دسترسی به آن ها دشوار شود یا جزئیات را فراموش کنند. به وسیله تحقیق محلی، امکان ثبت وضعیت فیزیکی یک مکان و صورت برداری از اظهارات شهود و مطلعین را فراهم می آورد. این امر می تواند شامل بازدید از محل حادثه، پرس وجو از همسایگان یا افراد حاضر در صحنه باشد.
- استعلام نظر کارشناسان (تامین دلیل با جلب نظر کارشناس): در دعاوی که ماهیت فنی، تخصصی یا علمی دارند، نظر کارشناس نقش حیاتی ایفا می کند. مواردی مانند برآورد خسارات (تصادف، آتش سوزی، نشت آب)، ارزیابی وضعیت فنی یک دستگاه، یا بررسی نقص در یک ساختمان، نیاز به کارشناسی متخصص دارند. با جلب نظر کارشناس، به مرجع قضایی اجازه می دهد تا پیش از تغییر وضعیت یا تعمیر، نظر یک متخصص بی طرف را ثبت کند.
- بررسی دفاتر تجاری: در اختلافات و دعاوی تجاری، دفاتر و اسناد حسابداری و تجاری شرکت ها و بازرگانان، اهمیت ویژه ای دارند. این دفاتر می توانند حاوی اطلاعاتی در مورد معاملات، بدهی ها، و مطالبات باشند. این امکان را فراهم می کند تا پیش از هرگونه تغییر یا از بین رفتن، محتوای این دفاتر مورد ملاحظه و صورت برداری قرار گیرد.
- استفاده از قرائن و امارات موجود در محل: علاوه بر شواهد مستقیم، گاهی اوقات قرائن و نشانه هایی در محل وقوع حادثه یا در یک شیء وجود دارند که می توانند به صورت غیرمستقیم، به اثبات یک ادعا کمک کنند. این فرصت را می دهد که این قرائن و امارات نیز پیش از زوال یا تغییر، ثبت و ضبط شوند.
- دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است: گاهی اوقات، دلیل اصلی اثبات حق در اختیار طرف مقابل یا شخص ثالثی قرار دارد. می تواند راهکاری برای صورت برداری از این دلایل باشد، هرچند که اجبار به ارائه دلیل از سوی طرف مقابل، معمولاً در مراحل دادرسی اصلی و با صدور دستورات قضایی انجام می شود، اما می تواند وجود آن دلیل را تثبیت کند.
- تامین دلیل الکترونیکی: با گسترش فضای مجازی و معاملات الکترونیکی، بسیاری از دلایل و شواهد در قالب داده های دیجیتال (مانند پیامک، ایمیل، محتوای وب سایت، اطلاعات شبکه های اجتماعی) وجود دارند. این نوع دلایل به دلیل ماهیت فرّار و قابلیت تغییر و حذف آسان، نیازمند هستند. هرچند قانون صراحتاً به تامین دلیل الکترونیکی اشاره نکرده است، اما رویه قضایی، امکان صورت برداری از این دلایل را با جلب نظر کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات، به رسمیت شناخته است.
به طور خلاصه، هر دلیلی که احتمال زوال یا تغییر آن وجود دارد و می تواند در آینده برای اثبات یک حق مورد استفاده قرار گیرد، قابلیت را داراست.
چه کسانی می توانند درخواست تامین دلیل کنند؟
هر شخصی که دارای نفع در استفاده از یک دلیل باشد و احتمال دهد که آن دلیل در آینده از بین رفته یا دسترسی به آن دشوار می شود، می تواند کند. این افراد شامل طیف وسیعی از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که درگیر یک رابطه حقوقی یا دعوای قضایی اند. به طور کلی، اشخاص زیر می توانند متقاضی باشند:
- خواهان یا شاکی: کسی که قصد دارد در آینده دعوایی را اقامه کند (یا قبلاً اقامه کرده است) و برای اثبات ادعای خود به دلایلی نیاز دارد.
- خوانده یا مشتکی عنه: کسی که دعوایی علیه او مطرح شده (یا احتمال می دهد مطرح شود) و برای دفاع از خود به دلایلی نیاز دارد.
- شخص ثالث ذی نفع: گاهی اوقات، اشخاصی که مستقیماً طرف دعوا نیستند، اما در نتیجه دعوا یا وضعیت موجود، نفعی دارند که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد، می توانند کنند.
مفهوم ذی نفعی در اینجا گسترده است و شامل هر کسی می شود که از نتیجه استفاده از دلیل، منفعتی کسب می کند یا از عدم استفاده از آن، متضرر می گردد.
آیا لزوماً طرف مقابل باید مشخص باشد؟
یکی از نکات مهم در این است که آیا لزوماً باید طرف مقابل دعوا مشخص باشد یا خیر؟ ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص مقرر می دارد: در موردی که تعیین طرف مقابل ممکن نباشد، درخواست بدون تعیین طرف پذیرفته خواهد شد.
این ماده نشان می دهد که در حالت عادی، متقاضی باید مشخصات طرف مقابل (خوانده احتمالی) را در دادخواست خود ذکر کند تا دادگاه بتواند او را از اجرای مطلع سازد. اما قانونگذار پیش بینی کرده است که در برخی شرایط، مانند حوادث ناگهانی که عامل خسارت هنوز شناسایی نشده، یا مواردی که هدف صرفاً ثبت یک وضعیت عام است و طرف خاصی مدنظر نیست، امکان عدم ذکر مشخصات طرف مقابل وجود دارد. در این موارد، دادگاه درخواست را بدون تعیین طرف مقابل می پذیرد و را انجام می دهد. تشخیص امکان یا عدم امکان تعیین طرف مقابل، بر عهده مرجع قضایی است.
شرایط لازم برای تقاضای تامین دلیل (بر اساس قانون)
برای اینکه مورد پذیرش مرجع قضایی قرار گیرد، متقاضی باید شرایط مشخصی را احراز کند. این شرایط بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی و رویه قضایی عبارتند از:
- وجود دلیل یا مدرک: در وهله اول، باید دلیلی وجود داشته باشد که متقاضی قصد آن را دارد. این دلیل می تواند شامل شهادت شهود، آثار فیزیکی، اسناد، اطلاعات الکترونیکی و غیره باشد.
- احتمال تعذر یا تعسر استفاده از دلیل در آینده: مهم ترین شرط برای ، وجود احتمال از بین رفتن، تغییر، تحریف، یا دشوار شدن دسترسی و استفاده از دلیل در آینده است. این احتمال باید واقعی و منطقی باشد. مثال های بارز شامل:
- خسارات فیزیکی (تصادف، آتش سوزی) که نیاز به تعمیر فوری دارند.
- شهادت شهود که ممکن است فراموش کنند یا در آینده در دسترس نباشند.
- وضعیت یک ملک که ممکن است تغییر کند (مثلاً تخریب، ساخت و ساز غیرمجاز).
- اطلاعات الکترونیکی که قابلیت حذف یا تغییر دارند.
صرف حدس و گمان کافی نیست؛ متقاضی باید اوضاع و احوالی را شرح دهد که نشان دهنده این احتمال باشد.
- ذی نفع بودن متقاضی در استفاده از آن دلیل: همان طور که پیش تر گفته شد، فرد درخواست کننده باید در استفاده از دلیلی که قصد آن را دارد، دارای نفع مشروع و قانونی باشد. این نفع می تواند به معنای اثبات حق خود یا دفاع در برابر ادعای دیگری باشد.
مجموع این شرایط، چارچوب قانونی را برای اعمال صحیح و هدفمند فراهم می کند و از سوءاستفاده یا طرح درخواست های بی مورد جلوگیری می نماید.
مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تامین دلیل (تغییرات جدید)
شناخت مرجع صالح برای ، از اهمیت بالایی برخوردار است تا درخواست به درستی ثبت و مورد رسیدگی قرار گیرد. در سال های اخیر، تغییراتی در صلاحیت مراجع قضایی در این زمینه رخ داده است که توجه به آن ضروری است.
تغییر از شورای حل اختلاف به دادگاه صلح
تا پیش از تصویب قانون جدید شوراهای حل اختلاف در سال ۱۴۰۲، شوراهای حل اختلاف به عنوان مرجع صالح برای رسیدگی به شناخته می شدند. این موضوع بر اساس تفسیری از قوانین سابق و رویه عملی بود که در سالیان متمادی در جریان بود.
اما با تصویب «قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲» و «قانون اختصاصی دادگاه های صلح» که به دنبال آن اجرایی شد، تغییرات مهمی در صلاحیت ها ایجاد شد. بر اساس بند ۷ ماده ۱۲ قانون جدید شوراهای حل اختلاف، رسیدگی به از صلاحیت شوراهای حل اختلاف خارج و به «دادگاه صلح» واگذار شده است.
بنابراین، از تاریخ لازم الاجرا شدن این قوانین جدید، متقاضیان باید درخواست خود را به جای شورای حل اختلاف، به «دادگاه صلح» تقدیم کنند.
صلاحیت محلی: دادگاه صلح محل وقوع دلیل یا محل اقامت متقاضی
علاوه بر صلاحیت ذاتی (دادگاه صلح)، تعیین صلاحیت محلی نیز مهم است. ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص بیان می دارد: درخواست تامین دلیل چه کتبی یا شفاهی ممکن است در هنگام دادرسی و یا قبل از اقامه دعوا باشد. در صورت اخیر، درخواست به دادگاهی می شود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد. اما در حال حاضر با توجه به تفکیک صلاحیت ها و ایجاد دادگاه صلح، این دادگاه صلاحیت محلی را نیز بر عهده خواهد داشت.
بر این اساس، متقاضی می تواند را در یکی از مراجع زیر تقدیم کند:
- دادگاه صلح محل وقوع دلیل: اگر دلیل یا موضوعی که قرار است تامین شود، دارای مکان مشخصی باشد (مانند معاینه محلی یک ملک یا برآورد خسارت وارده به خودرو در محل حادثه)، دادگاه صلح همان محل صلاحیت رسیدگی را دارد.
- دادگاه صلح محل اقامت متقاضی: در صورتی که دلیل مکان مشخصی نداشته باشد یا تعیین محل وقوع آن دشوار باشد (مانند استماع شهادت شهود که محل خاصی ندارد)، متقاضی می تواند درخواست خود را به دادگاه صلح محل اقامت خود تقدیم کند.
این تفکیک صلاحیت به متقاضیان امکان می دهد تا با توجه به ماهیت دلیل و شرایط خود، مناسب ترین مرجع را برای ثبت درخواست انتخاب کنند.
زمان طرح درخواست تامین دلیل
یکی از انعطاف پذیری های ، زمان بندی آن است. ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت بیان می دارد که درخواست تامین دلیل چه کتبی یا شفاهی ممکن است در هنگام دادرسی و یا قبل از اقامه دعوا باشد. این ماده دو بازه زمانی اصلی را برای طرح این درخواست مشخص می کند:
- قبل از اقامه دعوا: بسیاری از اوقات، افراد پیش از اینکه بخواهند دعوای اصلی خود را در دادگاه مطرح کنند، نیاز به دارند. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می دهد که بیم از بین رفتن سریع دلایل وجود دارد یا متقاضی قصد دارد با ثبت شواهد، مقدمات طرح دعوای قوی تری را فراهم کند. به عنوان مثال، قبل از شکایت برای مطالبه خسارت ناشی از تصادف، متقاضی برای جلوگیری از از بین رفتن آثار حادثه و امکان تعمیر خودرو، درخواست می کند.
- در حین دادرسی: حتی پس از اقامه دعوا و در جریان رسیدگی دادگاه نیز ممکن است نیاز به جدیدی احساس شود. به عنوان مثال، در طول یک پرونده حقوقی طولانی، ممکن است وضعیت یک سند یا محل تغییر کند و یکی از طرفین برای حفظ آن وضعیت، نیاز به پیدا کند. در این صورت، درخواست به دادگاه صلح همان محلی که به اصل دعوا رسیدگی می کند (یا در صورت عدم وجود دادگاه صلح، به دادگاه صالح)، تقدیم می شود.
این انعطاف پذیری به افراد امکان می دهد تا در هر مرحله ای که احساس نیاز به حفظ دلایل خود می کنند، از این ابزار قانونی بهره ببرند.
مندرجات ضروری دادخواست تامین دلیل (ماده ۱۵۱ ق.آ.د.م)
برای اینکه به درستی و مطابق با اصول قانونی مورد رسیدگی قرار گیرد، دادخواست مربوطه باید حاوی اطلاعات مشخص و ضروری باشد. ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی به وضوح به این موارد اشاره کرده است:
- مشخصات درخواست کننده و طرف او:
- مشخصات درخواست کننده (خواهان): شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل (محل اقامت) و در صورت وجود، شماره تماس. این اطلاعات برای شناسایی دقیق متقاضی ضروری است.
- مشخصات طرف او (خوانده): شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، شغل، و نشانی کامل. ذکر این مشخصات برای ابلاغ قرار و آگاهی طرف مقابل از این اقدام ضروری است. البته، همان طور که قبلاً ذکر شد، در مواردی که تعیین طرف مقابل ممکن نباشد، می توان بدون ذکر این اطلاعات، درخواست را تقدیم کرد (ماده ۱۵۴ ق.آ.د.م).
- موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود:
متقاضی باید به وضوح بیان کند که دلیلی که قصد آن را دارد، برای اثبات کدام دعوای اصلی (که قرار است در آینده مطرح شود یا در حال حاضر مطرح است) مورد نیاز است. به عنوان مثال، جهت اثبات مطالبه خسارت ناشی از تصادف رانندگی یا جهت اثبات وضعیت فعلی ملک برای دعوای تخلیه.
- اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده است:
این بخش از دادخواست، مهم ترین قسمت است و متقاضی باید با دقت و تفصیل، توضیح دهد که چرا بیم از بین رفتن، تغییر یا دشوار شدن دسترسی به دلیل مورد نظر را دارد. او باید دلایل و نگرانی های خود را به صورت مستند و منطقی ارائه کند. مثلاً: با توجه به اینکه خودروی بنده آسیب جدی دیده و نیاز فوری به تعمیر دارد، و در صورت تعمیر آثار خسارت از بین می رود… یا شهود حادثه که افراد کهن سالی هستند، ممکن است با گذر زمان جزئیات را فراموش کنند….
دقت در تکمیل این مندرجات، نه تنها به پذیرش درخواست کمک می کند، بلکه باعث می شود مرجع قضایی با درک کامل از وضعیت، تصمیم مناسب را اتخاذ نماید.
مراحل گام به گام ثبت و رسیدگی به دادخواست تامین دلیل (راهنمای عملی)
فرآیند ، مانند بسیاری از امور قضایی، نیازمند رعایت مراحل و تشریفات خاصی است. در ادامه، گام های عملی و مهم ثبت و رسیدگی به دادخواست را شرح می دهیم:
-
گام ۱: ثبت نام در سامانه ثنا
با الکترونیکی شدن خدمات قضایی، ثبت نام در سامانه ثنا (شبکه الکترونیکی اوراق قضایی) امری ضروری است. تمامی ابلاغیه ها و مراحل پیگیری پرونده از طریق این سامانه انجام می شود. اگر تاکنون در سامانه ثنا ثبت نام نکرده اید، لازم است با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سایت ثنا، ابتدا ثبت نام خود را انجام دهید و کد کاربری و رمز عبور دریافت کنید.
-
گام ۲: تهیه و جمع آوری اسناد و مدارک اولیه
قبل از تنظیم دادخواست، باید مدارک و مستندات مربوط به دلیلی که قصد آن را دارید، جمع آوری کنید. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عکس و فیلم از وضعیت فعلی دلیل (مثلاً خسارت وارد شده).
- گزارشات اولیه (مانند گزارش پلیس در تصادف).
- استشهادیه از مطلعین.
- نسخه قرارداد، فاکتورها، یا هر سند مرتبط دیگر.
- کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضی.
-
گام ۳: تنظیم دادخواست تامین دلیل
این مرحله نیاز به دقت بالایی دارد. دادخواست باید حاوی اطلاعاتی باشد که در ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده اند. می توانید از نمونه دادخواست های موجود (که در بخش های بعدی ارائه می شود) استفاده کنید، اما حتماً آن را با توجه به جزئیات پرونده خود تکمیل نمایید. بخش شرح خواسته باید به طور واضح و مستند به قانون، دلیل و اوضاع و احوال موجب را بیان کند. مشورت با وکیل در این مرحله می تواند از اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.
-
گام ۴: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست
پس از تنظیم دادخواست و جمع آوری مدارک، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در این دفاتر، کارشناسان دادخواست شما را به همراه منضمات (مدارک پیوست) در سامانه عدل ایران ثبت می کنند و آن را به دادگاه صلح صالح ارجاع می دهند.
-
گام ۵: پرداخت هزینه دادرسی
مانند سایر درخواست های قضایی، نیز نیازمند پرداخت هزینه دادرسی است. این هزینه در دسته دعاوی غیرمالی قرار می گیرد و مبلغ آن هر سال بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه تغییر می کند. در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، می توانید مبلغ دقیق را استعلام کرده و به صورت الکترونیکی پرداخت نمایید (برای سال ۱۴۰۳، هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی بر اساس بخشنامه رئیس قوه قضائیه از ۴۰۰,۰۰۰ تا ۱,۸۰۰,۰۰۰ ریال متغیر است).
-
گام ۶: بررسی اولیه دادخواست توسط دادگاه صلح
پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده شما به صورت الکترونیکی به دادگاه صلح صالح ارجاع می شود. دادگاه صلح ابتدا دادخواست را از نظر شکلی (مانند تکمیل بودن مشخصات، پرداخت هزینه دادرسی) و ماهوی (احراز شرایط ) بررسی می کند. در صورت نقص، ممکن است اخطار رفع نقص صادر شود و در صورت کامل بودن، پرونده جهت رسیدگی ادامه می یابد.
-
گام ۷: صدور قرار تامین دلیل
در صورتی که دادگاه صلح، شرایط لازم برای را احراز کند، قرار تامین دلیل را صادر می کند. این قرار، دستور قضایی برای اجرای است و جزئیات مربوط به نحوه و موضوع در آن قید می شود. معمولاً برای صدور این قرار، جلسه ای با حضور طرفین برگزار نمی شود، مگر اینکه قاضی تشخیص دهد لازم است.
-
گام ۸: اجرای قرار تامین دلیل
پس از صدور قرار، نوبت به اجرای آن می رسد. اجرای قرار با توجه به ماهیت دلیل متفاوت است:
- با جلب نظر کارشناس: در این حالت، دادگاه به یک کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه دستور می دهد تا با مراجعه به محل، وضعیت را بررسی کرده و گزارش کارشناسی تهیه کند.
- معاینه محلی: اگر موضوع ، معاینه یک محل خاص باشد، دادگاه (یا نماینده آن) با حضور در محل، وضعیت را صورت برداری می کند.
- استماع شهادت شهود: در این صورت، از شهود دعوت می شود تا در مرجع قضایی یا در محل مورد نظر، شهادت خود را ادا کنند.
در صورت لزوم، از طرف مقابل نیز برای حضور در جلسه اجرای قرار دعوت به عمل می آید. اگر طرف مقابل از اجرای قرار ممانعت کند، دادگاه می تواند با کمک ضابطین قضایی (نیروی انتظامی) دستور اجرای قهری را صادر کند.
-
گام ۹: تنظیم و ابلاغ صورت جلسه یا گزارش تامین دلیل
پس از اجرای قرار ، مرجع مجری (قاضی یا کارشناس) صورت جلسه یا گزارش جامعی از تمامی اقدامات انجام شده، مشاهدات، نظرات کارشناسی و اظهارات اخذ شده، تهیه می کند. این صورت جلسه به صورت رسمی ثبت و به طرفین دعوا ابلاغ می شود. این گزارش همان مدرکی است که متقاضی می تواند در دعوای اصلی خود به آن استناد کند.
تامین دلیل فوری: شرایط و نحوه اجرا قبل از ابلاغ
در برخی موارد، شرایط به گونه ای است که حتی کوچک ترین تأخیر در می تواند به از بین رفتن کامل یا تغییر اساسی دلیل منجر شود. در چنین موقعیت هایی، مفهوم مطرح می شود که امکان اجرای قرار را پیش از ابلاغ به طرف مقابل فراهم می آورد تا زمان از دست نرود.
تعریف تامین دلیل فوری
، نوعی از است که به دلیل فوریت و اضطرار امر، مرجع قضایی می تواند دستور اجرای قرار را بدون رعایت تشریفات عادی ابلاغ به طرف مقابل صادر کند. هدف از این اقدام، حفظ حداکثری دلیل در یک بازه زمانی بسیار کوتاه و حیاتی است.
مبانی قانونی (ماده ۱۵۲ ق.آ.د.م)
مبنای قانونی را می توان در ماده ۱۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی جستجو کرد که به صورت ضمنی به این موضوع اشاره دارد: در مواردی که تامین دلیل بدون اطلاع طرف مقابل ضرورت داشته باشد، دادگاه می تواند بدون ابلاغ، قرار تامین دلیل صادر و اجرا نماید. تشخیص این ضرورت بر عهده قاضی رسیدگی کننده است.
شرایط احراز فوریت توسط دادگاه
قاضی دادگاه صلح برای صدور دستور و اجرای آن قبل از ابلاغ، باید فوریت امر را احراز کند. این احراز بر اساس شواهد و دلایلی است که متقاضی ارائه می کند و نشان می دهد که تأخیر، حتی به اندازه ابلاغ عادی، به ضرر او تمام خواهد شد. برخی از شرایط و مثال هایی که فوریت را توجیه می کنند، عبارتند از:
- وقوع خسارات فیزیکی شدید و پیش رونده: مانند ترکیدگی لوله در یک ساختمان که منجر به نشت آب به طبقات پایین و تخریب گسترده می شود و نیاز به تعمیر فوری دارد.
- تصادفات شدید رانندگی: که خودرو قادر به حرکت نیست و برای جلوگیری از ایجاد ترافیک یا آسیب بیشتر، نیاز به جابجایی و تعمیر فوری دارد.
- ریزش سازه یا ساختمان: که خطرات جانی دارد و نیاز به اقدام فوری برای تثبیت وضعیت یا تخریب کنترل شده دارد.
- از بین رفتن آثار جرم یا حادثه: در مواردی که آثار یک واقعه به سرعت از بین می روند (مثلاً آثار خون در یک صحنه، یا مواد فاسدشدنی).
نحوه اجرا قبل از ابلاغ
در صورت احراز فوریت، دادگاه صلح بلافاصله پس از صدور قرار ، دستور اجرای آن را می دهد و اقدامات لازم (مانند اعزام کارشناس یا معاینه محلی) انجام می شود. پس از تکمیل فرآیند و تهیه گزارش، صورت جلسه و گزارش نهایی به طرف مقابل ابلاغ خواهد شد. این تدبیر قانونی به متقاضی کمک می کند تا در شرایط اضطراری، فرصت حفظ دلایل خود را از دست ندهد.
موارد الزام آور تامین دلیل (مورد خاص و مهم)
در حالی که در اغلب موارد، یک اقدام اختیاری است که به صلاحدید شخص ذی نفع انجام می شود، اما در یک مورد خاص و بسیار مهم، قانونگذار را برای حفظ حقوق یکی از طرفین، الزامی دانسته است. این مورد خاص مربوط به تخلیه املاک استیجاری تجاری است که تحت پوشش «قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶» قرار می گیرند.
تخلیه املاک استیجاری تجاری (ماده ۱۳ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶)
بر اساس ماده ۱۳ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶، هرگاه مستأجر ملک تجاری که حق کسب و پیشه یا تجارت دارد، قصد تخلیه و تسلیم ملک به موجر را داشته باشد و موجر از تحویل گرفتن ملک و پرداخت حق و حقوق مستأجر خودداری کند، مستأجر مکلف است:
- ابتدا یک اظهارنامه رسمی به موجر ارسال کند و از او تقاضا نماید تا جهت تحویل ملک و دریافت کلید حاضر شود.
- چنانچه پس از گذشت پنج روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، موجر برای تحویل گرفتن ملک حاضر نشود، مستأجر باید با مراجعه به دادگاه صلح (که در حال حاضر مرجع صلاحیت دار است)، کند.
- متقاضی (مستأجر) با حضور مأمور دادگاه، ملک را تخلیه کرده و کلید آن را به دفتر دادگاه تحویل می دهد. دادگاه نیز صورت جلسه ای از این واقعه (تخلیه ملک و تحویل کلید) تنظیم می کند که به منزله است.
در چنین مواردی، برای مستأجر امری الزامی است. اگر مستأجر به این تکلیف قانونی عمل نکند و ملک را بدون ترک کند، ممکن است با این ادعا از سوی موجر مواجه شود که او ملک را به صورت غیرقانونی و بدون رعایت تشریفات تخلیه کرده است. این امر می تواند به ادامه تعهدات مستأجر (مانند پرداخت اجاره بها) و حتی مسئولیت خسارات احتمالی به ملک منجر شود. بنابراین، در این شرایط، تنها راه مستأجر برای رفع مسئولیت قانونی و حفظ حقوق خود است.
تفاوت تامین دلیل با مفاهیم حقوقی مشابه (جلوگیری از اشتباه)
در نظام حقوقی، مفاهیم و ابزارهای مشابهی وجود دارند که ممکن است با اشتباه گرفته شوند. برای جلوگیری از این اشتباهات و استفاده صحیح از هر ابزار، لازم است تفاوت های کلیدی آن ها را بشناسیم.
تفاوت با تامین خواسته
تامین خواسته و ، هر دو ابزارهای تأمینی در قانون آیین دادرسی مدنی هستند، اما اهداف و ماهیت متفاوتی دارند:
| ویژگی | تامین دلیل | تامین خواسته |
|---|---|---|
| هدف اصلی | حفظ و صورت برداری از دلایل و مدارک برای استفاده در آینده. | حفظ و توقیف مال خواهان برای تضمین وصول خواسته در صورت پیروزی در دعوا. |
| متقاضی | هر شخص ذی نفع (خواهان، خوانده، شخص ثالث). | فقط خواهان دعوا. |
| لزوماً سپردن تامین | خیر، نیاز به سپردن تامین (وجه نقد یا مال) ندارد. | بله، اصولاً خواهان باید مبلغی به عنوان تأمین احتمالی خسارت به خوانده، نزد دادگاه بسپارد. |
| مرجع صالح | دادگاه صلح. | دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد (عموماً دادگاه حقوقی یا دادگاه کیفری در امور مالی مرتبط). |
| نتیجه | صدور «قرار تامین دلیل» و تهیه گزارش. | صدور «قرار تامین خواسته» و توقیف اموال خوانده. |
تفاوت با دستور موقت
دستور موقت نیز ابزاری برای رسیدگی فوری به برخی امور است، اما تفاوت های عمده ای با دارد:
| ویژگی | تامین دلیل | دستور موقت |
|---|---|---|
| هدف اصلی | حفظ و صورت برداری از دلایل و مدارک. | جلوگیری از ورود ضرر، انجام یا عدم انجام عملی تا زمان رسیدگی به اصل دعوا. |
| لزوماً فوریت | خیر، همیشه فوری نیست، هرچند می تواند فوری باشد. | بله، احراز فوریت شرط اساسی و لازم برای صدور دستور موقت است. |
| متقاضی | هر شخص ذی نفع (خواهان، خوانده، شخص ثالث). | هر شخص ذی نفع (خواهان، خوانده، شخص ثالث). |
| لزوماً سپردن تامین | خیر، نیاز به سپردن تامین (وجه نقد یا مال) ندارد. | بله، متقاضی باید تأمین مناسبی برای جبران خسارت احتمالی طرف مقابل بسپارد، مگر در موارد خاص. |
| مرجع صالح | دادگاه صلح. | دادگاهی که به اصل دعوا رسیدگی می کند یا صلاحیت رسیدگی به آن را دارد. |
| نتیجه | صدور «قرار تامین دلیل» و تهیه گزارش. | صدور «قرار دستور موقت» (مانند توقیف مال، منع از انجام کار، یا الزام به انجام کاری). |
نمونه دادخواست تامین دلیل (چندین نمونه کاربردی و کامل)
در این بخش، چندین نمونه دادخواست برای موقعیت های مختلف ارائه می شود تا متقاضیان بتوانند با الگوبرداری از آن ها، دادخواست خود را تنظیم کنند. لازم به ذکر است که این نمونه ها صرفاً قالب کلی هستند و باید با اطلاعات دقیق و جزئیات مربوط به هر پرونده تکمیل شوند.
نمونه ۱: دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت ناشی از تصادف (با جلب نظر کارشناس)
مشخصات خواهان: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل]
مشخصات خوانده: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل] (در صورت معلوم بودن)
خواسته: تقاضای صدور قرار با جلب نظر کارشناس جهت برآورد خسارت وارده به خودرو
دلایل و منضمات:
- فتوکپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- فتوکپی مصدق سند مالکیت خودرو / کارت خودرو به شماره پلاک [شماره پلاک].
- فتوکپی مصدق کروکی تصادف (در صورت وجود).
- فتوکپی مصدق گزارش نیروی انتظامی (در صورت وجود).
- عکس و فیلم از خسارت وارده به خودرو.
شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه صلح شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، مالک یک دستگاه خودروی [نوع خودرو] مدل [مدل] به شماره پلاک [شماره پلاک] می باشم. متاسفانه، در تاریخ [تاریخ تصادف] در آدرس [محل دقیق تصادف]، با خودروی متعلق به خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] به شماره پلاک [شماره پلاک خودرو خوانده] (در صورت اطلاع) تصادف نمودم. این تصادف منجر به ورود خسارات جدی به قسمت [ذکر قسمت های آسیب دیده مانند: جلوبندی، درب، موتور و…] خودروی بنده شده است.
با توجه به میزان خسارات وارده، خودروی اینجانب امکان تردد ندارد و نیاز به تعمیر فوری دارد تا بتوانم از آن برای تأمین معاش یا امور روزمره خود استفاده نمایم. از طرفی، در صورت تعمیر خودرو، آثار و میزان خسارت از بین رفته و امکان برآورد دقیق آن توسط کارشناس در آینده دشوار یا ناممکن خواهد شد. لذا، با عنایت به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی و به منظور حفظ دلایل موجود برای طرح دعوای مطالبه خسارت در آینده، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه را دارم تا میزان و نحوه خسارات وارده به خودروی اینجانب مورد ملاحظه و صورت برداری قرار گیرد.
با تشکر و تجدید احترام،
نام و امضای خواهان
تاریخ
نمونه ۲: دادخواست تامین دلیل برای اثبات وضعیت یک ملک (معاینه محلی و کارشناسی)
مشخصات خواهان: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل]
مشخصات خوانده: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل] (در صورت معلوم بودن)
خواسته: تقاضای صدور قرار جهت اثبات وضعیت فعلی ملک شامل معاینه محلی و جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات:
- فتوکپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- فتوکپی مصدق سند مالکیت ملک به شماره پلاک ثبتی [شماره پلاک اصلی و فرعی].
- فتوکپی مصدق پروانه ساخت (در صورت وجود).
- عکس و فیلم از وضعیت فعلی ملک.
- شهادت شهود (در صورت وجود).
شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه صلح شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، مالک شش دانگ یک قطعه زمین/واحد آپارتمان/مغازه به پلاک ثبتی [شماره پلاک اصلی] فرعی از [شماره پلاک فرعی] واقع در بخش [شماره بخش] [نام شهرستان] به نشانی [آدرس کامل ملک] می باشم. خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] [نسبت خوانده با ملک یا خواهان مانند: سازنده، مستأجر، همسایه] می باشند.
متاسفانه از تاریخ [تاریخ وقوع مشکل یا مشاهده وضعیت]، ملک اینجانب دچار [شرح دقیق مشکل مانند: ترک خوردگی عمیق در دیوارهای حائل، نشست پی ساختمان، ساخت و ساز غیرمجاز در ملک مجاور که باعث ورود ضرر به ملک اینجانب شده، ایراد در سیستم لوله کشی و نشت آب، تغییر کاربری بدون مجوز] شده است. این وضعیت علاوه بر ایجاد خطر، موجب کاهش ارزش ملک و بروز خسارات مادی و معنوی به اینجانب گردیده است. با توجه به اینکه احتمال تغییر یا تشدید وضعیت فعلی ملک در آینده نزدیک وجود دارد و برای اثبات دقیق وضعیت موجود جهت طرح دعوای [نوع دعوای اصلی مانند: مطالبه خسارت، الزام به جبران خسارت، قلع و قمع] علیه خوانده، نیاز مبرم به ثبت و صورت برداری رسمی از وضعیت کنونی دارم.
لذا، مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار با انجام معاینه محلی و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (در رشته [رشته کارشناسی مانند: راه و ساختمان، تأسیسات]) را دارم تا وضعیت فعلی ملک اینجانب به صورت دقیق ملاحظه و صورت برداری و گزارش کارشناسی تهیه گردد.
با تشکر و تجدید احترام،
نام و امضای خواهان
تاریخ
نمونه ۳: دادخواست تامین دلیل فوری (مثلاً نشت آب از ملک مجاور و آسیب به ساختمان)
مشخصات خواهان: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل]
مشخصات خوانده: [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل] (در صورت معلوم بودن)
خواسته: تقاضای صدور قرار با جلب نظر کارشناس جهت برآورد خسارت ناشی از نشت آب و اجرای قرار قبل از ابلاغ
دلایل و منضمات:
- فتوکپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- فتوکپی مصدق سند مالکیت یا اجاره نامه ملک.
- عکس و فیلم از نشت آب و خسارات وارده به ملک.
- شهادتنامه همسایگان یا افراد مطلع (در صورت وجود).
شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه صلح شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، مالک/مستأجر ملک مسکونی/تجاری به نشانی [آدرس کامل ملک خواهان] می باشم. خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده]، مالک/مستأجر ملک مجاور/طبقه بالا به نشانی [آدرس کامل ملک خوانده] می باشند.
متاسفانه از تاریخ [تاریخ شروع نشت]، به دلیل ترکیدگی یا نقص در سیستم لوله کشی ملک خوانده محترم، آب به صورت مداوم به ملک اینجانب نشت کرده و موجب [شرح دقیق خسارات مانند: تخریب سقف، دیوارهای گچی، کفپوش ها، لوازم منزل/محل کار] گردیده است. با وجود اطلاع رسانی و پیگیری های مکرر، خوانده محترم تاکنون اقدام مؤثری برای رفع عیب و جلوگیری از ادامه خسارات انجام نداده اند. ادامه این وضعیت علاوه بر خسارات مالی روزافزون، آسایش و امنیت سکونت/فعالیت در ملک را به خطر انداخته و هر لحظه بیم تشدید خسارات و حتی فروریختن بخشی از سازه می رود. بنابراین، برای جلوگیری از گسترش آسیب ها و به دلیل فوریت امر، اینجانب ناچار به تعمیرات اضطراری برای جلوگیری از خسارت بیشتر هستم که در صورت انجام، آثار جرم/خسارت از بین خواهد رفت.
لذا، مستنداً به مواد ۱۴۹ و ۱۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، و با توجه به فوریت و اضطرار موضوع، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته تأسیسات و ساختمان و اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده را دارم تا وضعیت دقیق نشت آب و خسارات وارده به ملک اینجانب ملاحظه و صورت برداری و گزارش کارشناسی تهیه گردد.
با تشکر و تجدید احترام،
نام و امضای خواهان
تاریخ
نمونه ۴: دادخواست تامین دلیل تخلیه ملک (برای مستاجر بر اساس قانون ۱۳۵۶)
مشخصات خواهان (مستأجر): [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل]
مشخصات خوانده (موجر): [نام] فرزند [نام پدر]، کد ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، نشانی [آدرس کامل]
خواسته: تقاضای صدور قرار جهت تخلیه و تحویل کلید عین مستأجره
دلایل و منضمات:
- فتوکپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- فتوکپی مصدق قرارداد اجاره نامه [شماره و تاریخ قرارداد].
- فتوکپی مصدق اظهارنامه ابلاغ شده به خوانده به شماره [شماره اظهارنامه] و تاریخ [تاریخ ابلاغ].
شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه صلح شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، مستأجر یک واحد تجاری/ملک به نشانی [آدرس کامل ملک استیجاری] متعلق به خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] به موجب قرارداد اجاره نامه مورخ [تاریخ قرارداد] برای مدت [مدت اجاره] می باشم.
با توجه به اینکه مدت اجاره طبق قرارداد در تاریخ [تاریخ اتمام قرارداد] به پایان رسیده است، اینجانب قصد تخلیه و تسلیم عین مستأجره را به موجر محترم داشتم. لذا، طی اظهارنامه رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که در تاریخ [تاریخ ابلاغ اظهارنامه] به خوانده ابلاغ گردید، از ایشان تقاضا نمودم جهت تحویل ملک و انجام تسویه حساب حاضر گردند. اما متاسفانه، با گذشت بیش از پنج روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، خوانده محترم بدون هیچ گونه توجیه قانونی، از تحویل گرفتن ملک و دریافت کلید خودداری می نمایند.
با عنایت به ماده ۱۳ قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال ۱۳۵۶ و به منظور رفع مسئولیت قانونی و حفظ حقوق اینجانب از ادعاهای احتمالی آتی موجر، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار جهت صورت برداری از وضعیت فعلی ملک، تخلیه آن و تحویل کلیدهای مربوطه به دفتر دادگاه را دارم.
با تشکر و تجدید احترام،
نام و امضای خواهان
تاریخ
نقش وکیل در فرآیند تامین دلیل
با توجه به پیچیدگی های قانونی و ظرایف اجرایی ، بهره گیری از دانش و تجربه یک وکیل متخصص می تواند نقش حیاتی در موفقیت این فرآیند ایفا کند. وکیل دادگستری، به عنوان یک مشاور و نماینده حقوقی، می تواند در تمامی مراحل، از آغاز تا پایان، بهترین راهکارها را ارائه دهد:
- مشاوره تخصصی و تشخیص لزوم/عدم لزوم تامین دلیل: یک وکیل مجرب می تواند با بررسی دقیق شرایط پرونده، تشخیص دهد که آیا در وضعیت فعلی ضروری و مفید است یا خیر. او همچنین بهترین نوع (مانند جلب نظر کارشناس، معاینه محلی و غیره) را پیشنهاد می دهد.
- تنظیم دقیق، صحیح و قانونی دادخواست: تنظیم دادخواست نیازمند شناخت کامل از مواد قانونی مربوطه (به ویژه مواد ۱۴۹ تا ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی) و رعایت تمامی مندرجات ضروری است. وکیل می تواند دادخواستی را تنظیم کند که از نظر شکلی و ماهوی، بدون نقص بوده و شانس پذیرش آن بالا باشد.
- جمع آوری و آماده سازی مدارک و مستندات: وکیل به شما در شناسایی، جمع آوری و آماده سازی تمامی مدارک و مستندات لازم که برای پیوست به دادخواست نیاز است، کمک می کند. این کار شامل راهنمایی برای تهیه عکس، فیلم، استشهادیه و سایر اسناد می شود.
- پیگیری مراحل اداری و قضایی تا صدور و اجرای قرار: فرآیند شامل مراجعات به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرداخت هزینه ها، پیگیری در دادگاه صلح و هماهنگی با کارشناسان است. وکیل می تواند تمامی این مراحل را به نمایندگی از شما پیگیری کند و از اتلاف وقت و سردرگمی شما جلوگیری نماید.
- نمایندگی متقاضی در جلسات اجرای قرار تامین دلیل: در صورتی که برای اجرای قرار (مانند معاینه محلی یا حضور کارشناس) نیاز به حضور متقاضی باشد، وکیل می تواند به نمایندگی از شما در این جلسات حاضر شده و از حقوق و منافع شما دفاع کند، همچنین بر صحت اجرای قرار نظارت داشته باشد.
- جلوگیری از اشتباهات رایج: افراد عادی ممکن است بدون اطلاع کافی، مرتکب اشتباهاتی شوند که به رد دادخواست یا کاهش اعتبار منجر شود. وکیل با اشراف به رویه قضایی، از بروز این اشتباهات جلوگیری می کند.
در نهایت، نقش وکیل در ، تضمین کننده این است که این ابزار حقوقی به مؤثرترین شکل ممکن برای حفظ حقوق شما به کار گرفته شود.
نتیجه گیری
یک راهکار قانونی هوشمندانه و حیاتی در نظام حقوقی ایران است که هدف اصلی آن، حفظ و ثبت دلایل و مدارکی است که در معرض زوال، تغییر یا دشواری دسترسی قرار دارند. این ابزار، فارغ از اینکه چه کسی خواهان یا خوانده یک دعوا باشد، به هر شخص ذی نفعی اجازه می دهد تا با صورت برداری رسمی از وضعیت موجود، موقعیت حقوقی خود را در دعاوی آتی یا در جریان دادرسی، تقویت کند.
مبنای قانونی این نهاد، ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی است و بر اساس تغییرات اخیر، مرجع صالح برای رسیدگی به آن، «دادگاه صلح» است. این درخواست ماهیت یک قرار را دارد و نه حکم، و گزارش نهایی آن به عنوان یک اماره قضایی معتبر نزد قاضی تلقی می شود. از مزایای بارز آن می توان به جلوگیری از تضییع حقوق، تسریع روند دادرسی و ایجاد مستندات قوی اشاره کرد. مواردی مانند برآورد خسارات تصادف، اثبات وضعیت یک ملک، یا حتی تامین دلایل الکترونیکی، می توانند موضوع این درخواست قرار گیرند. همچنین، در شرایط اضطراری، امکان با اجرای قرار پیش از ابلاغ به طرف مقابل نیز وجود دارد.
با توجه به اهمیت استراتژیک این ابزار در حفظ حقوق و منافع، و پیچیدگی های مراحل قانونی و نگارش صحیح دادخواست، همواره توصیه می شود قبل از هر اقدامی، با وکلای متخصص و مشاوران حقوقی مشورت نمایید. اقدام به موقع و آگاهانه در ، می تواند تفاوت بزرگی در سرنوشت حقوقی شما ایجاد کند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "تقاضای تامین دلیل چیست؟ | راهنمای گام به گام قانون، مراحل و نمونه" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "تقاضای تامین دلیل چیست؟ | راهنمای گام به گام قانون، مراحل و نمونه"، کلیک کنید.